چکیده:
هدف این پژوهش بررسی و تشریح چالش توأمان دیپلماسی انگلستان با دیگر قدرتهای جهانی و با جنبش اجتماعی جنگل در ایران است. در این بررسی بر تعارضات گفتمانی و سیاسی بین انگلستان و دیگر قدرتهای درگیر در ایران در دو دهه نخست سدهِ بیست تمرکز شده است. سپهر سیاست در آن شرایط شاهد نقشآفرینیِ: انگلستان، روسیه سپس شوروی، آلمان و عثمانی و نیز کشمکشهای جنبشهای اجتماعی با آنها در دایرهی زنجیرههایی از تفاوت و همارزی و اعتباربخشی یا اعتبار زدایی، مفصلبندی میشد. در آن حال جنبش جنگل به رهبری میرزا کوچک جنگلی با برخورداری از گفتمان سیاسی نوین به ارائه نظام معنایی جدید مبادرت ورزید و با مفصلبندی منحصربهفرد به غیریتسازی پرداخت و با ایجاد هژمون و سلطهی منطقهای خواستار استیلای نظام جمهوری در ایران گشت. در این راستا سؤال اساسی پژوهش این است که دیپلماسی انگلستان در تعارض همزمان با آلمان و عثمانی چگونه گفتمان سیاسی جنبش جنگل را به چالش کشانده و نظام معنایی آن را دچار انسداد و توقف ساخته است؟ یافتهی پژوهش نشان میدهد رهبران جنبش جنگل گفتمان خود را با به حاشیه راندن متن و معنای گفتمانی رقیب و برجستهسازی عناصر و معانی گفتمانیِ خود و بر اساس غیریتسازی و تضاد با دو گفتمان: پادشاهی- سلطنتی و مارکسیسم- لنینیسم، مفصلبندی نمودند؛ اما در وقتهی طبیعیشدگی با تضاد حوزهی گفتمانی و سیاسیِ انگلستان مواجه گردیدند، درنتیجهِ تفوق آنها دچار گسست و واژگونی شدند. چارچوب نظریِ این پژوهش نظریه گفتمانی لاکلائو و موفه بوده و با روش کیفی نگارش شده و ماهیت روش پژوهش، تحلیلی- توصیفی است.
The purpose of this study is to investigate and explain the simultaneous challenge of British diplomacy with other world powers and the social movement of the Jungle in Iran. This study focuses on the discourse and political conflicts between Britain and other powers in Iran in the first two decades of the twentieth century. In those circumstances, the world of politics witnessed the role-playing of Britain, Russia, the Soviet Union, Germany, and the Ottomans, as well as the struggles of social movements with them. Conflicts are articulated in a chain of differences and equivalence and accreditation or discrediting. Meanwhile, the Jungle Movement, led by Mirza Kuchak Jangali, with a new political discourse, sought to dominate the republican system in Iran by creating hegemony and regional domination. In this regard, the main question of the research is how the British diplomacy in the simultaneous conflict with Germany and the Ottomans challenged the political discourse of the Jungle movement and blocked it? The research findings show that the Jungle movement articulated its discourse by marginalizing the rival discourse, highlighting the elements and meanings of its discourse, denationalizing, contrasting with two discourses: monarchy and Marxism-Leninism; But in the time of naturalization, they encountered a contradiction in the discourse and politics of England, as a result of which their supremacy was broken and overthrown. The theoretical framework of this research is the discourse theory of Laclau and Mouffe and is written with a qualitative method and the nature of the research method is analytical-descriptive.
خلاصه ماشینی:
تعارض قدرت های جهانی و نقش دیپلماسی انگلیس در مواجهه با گفتمان جنبش جنگل در ایران محمدحسین اسماعیلی سنگری*١ تاریخ دریافت : ١٤٠٠/١٠/٥ تاریخ پذیرش : ١٤٠١/٦/٣٠ چکیده هدف این پژوهش بررسی و تشریح چالش توأمان دیپلماسی انگلستان با دیگر قـدرت هـای جهـانی و بـا جنبش اجتماعی جنگل در ایران است .
دراین بین سؤال اساسی این پژوهش جای خود را می یابد اینکه دیپلماسی انگلستان در تعارض هم زمان با آلمان و عثمانی چگونه گفتمان سیاسی جنبش جنگل را به چالش کشانده و نظام معنایی آن را دچار انسداد و توقف ساخته است ؟ تصاعد تعارضات قدرت های جهانی در یک وقته یا برهه تاریخی مسیر دیگری را پیمود و موجب انشعاب ، پراکندگی، یأس سیاسی و سپس شکست جنبش جنگل آن هم با دیپلماسی انگلیسی گردیده است .
در دسته بندی بقیه منابع که فراتر از حوزه تاریخی هستند در ارتباط با موضوع این مقاله دسته ای از منابع که به نقش دولت انگلیس در ایران و تحولات جنبش جنگل پرداخته اند منابع ذیل داده های ارزشمندی دارند: کتاب غلامحسین میرزا صالح (١٣٦٩) گزارش های سفارت انگلستان را خبر میدهد؛ مانند کتاب فتح اله کشاورز (١٣٩١) و کتاب عباس پناهی (١٣٩٨) و خاطران ژنرال دنسترویل (١٣٦١) و دو کتاب ناصر عظیمی دوبخشری (١٣٩٤) و (١٣٩٩) نیز در بحث برآمدن سردار سپه تا برافتادن رضاشاه مبسوطاً به بحث اجتماعی- تاریخی پرداخته و حاوی داده ها و اسنادی در مورد نقش انگلیس در برابر جنبش جنگل هستند.