خلاصه ماشینی:
این در حالی است که روایات متعددی در کتابهای حدیثی و تاریخی در مورد روابودنِ گریه و عزاداری برای شهیدان وجود دارد؛ به عنوان نمونه؛ امام صادق( فرمود: «مَن دَمَعَت عَینَاهُ فِینَا دَمعَه لِدَمٍ سُفِکَ لَنَا اَو حَقٍ لَنَا نقصنَاهُ اَو عِرضٍ اِنتهکَل نَا اَو لِاَحَدٍ مِن شِیعَتِنَا بَوَّاهُ اللهُ تَعالَی فِی الجَنَّهِ حُقُبَاً» 5 6 ؛ هر که چشمش در راه ما گریان شود، به خاطر خونی که از ما ریخته شده است، یا حقی که از ما گرفتهاند یا آبرویی که از ما یا یکی از شیعیان ما برده و هتک حرمت کردهاند، خدای متعال او را به مدت طولانی در بهشت جاودان، جای استاد سطوح عالی حوزۀ علمیۀ قم و دانشآموختۀ دکترای تخصصی(دانشگاه قرآن و حدیث).
» 3 4 با حفظ این مقدمه، در نوشتار حاضر، سعی شده است ضمن یادآوری جایگاه شهید و شهادت در اسلام، به جایگاه و پیشینۀ یادوارهخوانی و شخصیتپردازی شهیدان در طول تاریخ اسلام نیز اشاره شود.
1 2 نقل شده است امیرالمؤمنین امام علی( در مسجد کوفه نشسته بود که شخصی از اهالی شام بهپا خاست و پرسید: به من بگو: اولین کسی که شعر سرود چه کسی بود؟ امیرالمؤمنین( فرمود: هنگامی که آدم( از آسمان بر زمین آمد و قابیل، برادرش هابیل را به قتل رساند، آدم( اینگونه ستایشگری کرد: تَغَیَّرَتِ البِلَادُ وَ مَن عَلَیهَا فَوَجهُ الَارضِ مُغبر قَبیح 3 4 یادوارهخوانی پیامبر اکرم( رسول اکرم( پس از شهادت حضرت حمزه( در جنگ اُحُد، سنّت یادوارهخوانی را میان مردم ترویج کرد و با بیان جملۀ «وَلَکِن حَمزَه لَا بَوَاکِی لَهُ» 5 6 ؛ عموی من حمزه، گریهکن ندارد!