چکیده:
مطالعه قالی معاصر ایرانی، با شناخت مؤلفههای زیباییشناختی تصویری انواع طرحها در مناطق مختلف میسر است. طرح گلستانی یکی از انواع طرحهای قالی معاصر تبریز بوده که براساس رویکرد زیباییشناختی سنتی و معاصر با زبان تصویری (نگارههای تصویری) در ساختار چندمتنی تحول یافته است. بهنحوی که در این طرح، نگارههای تصویری به شیواترین بیان در کثرت متون تجسم یافتهاند. مسئله اصلی این پژوهش، نمود تصویری نگارههای طبیعتگرا در تحول طرح گلستانی قالی معاصر تبریز است. بنابراین هدف از این پژوهش، شناخت و تحلیل مؤلفههای تصویری طرح گلستانی جهت شناخت بیشتر قالی معاصر تبریز میباشد. سوال اساسی این پژوهش عبارت است از: مؤلفههای اصلی نگارههای تصویری بهعنوان ویژگی تصویری طرح گلستانی تبریز کدامند؟ این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی با رویکرد زیباییشناختی و با استفاده از منابع کتابخانهای و بررسی اسناد تصویری، به مطالعه و تحلیل نگارههای تصویری طرح گلستانی قالی معاصر تبریز پرداخته است. در این راستا جامعۀ آماری مورد مطالعه قالیهای طرح گلستانی معاصر (سدۀ اخیر تبریز) بوده که از آن میان، 9 نمونه از قالیهای گلستانی انتخاب شدهاند. گردآوری دادههای تصویری با مراجعه به وبسایت موزهها، مطالعه تصاویر پایاننامهها و کتب مرجع و با استفاده از تصویربرداری از قالیها انجام یافته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که تحول در طرح گلستانی براساس رویکرد زیباییشناختی سنتی و معاصر شکل گرفته است. در این راستا مؤلفههای سنتی چون ساختار هندسه متن برمبنای هندسه ایرانی- اسلامی و به صورت چندمتنی و کثرت متون مشهود بوده و مؤلفههای معاصر براساس تصویرگرایی نزدیک به طبیعت در نگارههای تصویری نمایان است. کثرت کاربرد نگارههای تصویری در طرح گلستانی معاصر تبریز بنابر ساختار زیباییشناختی این طرح براساس کثرت متون و مؤلفههای تصویری دورۀ معاصر (مانند الهام از طبیعت به صورت تصویری واقعگرا از آن) نمود یافته است. دو مؤلفه تصویری طرح گلستانی در کثرت قاببندی فضای چندمتنی با نمود نگارههای طبیعتگرای تصویری و استفادۀ گسترده از نگارههای تصویری بوده که از واقعگرایی بیشتری برخوردار میباشند.
Examining contemporary Iranian carpets may be achievable by understanding the visual aesthetic components of various designs in different regions. Golestani design is a type of modern carpet design in Tabriz, which has been developed based on the traditional and contemporary aesthetic approaches with a visual language (pictures) in a multi-textual structure. In this design, the pictorial images are embodied in the most eloquent expressions in the multitude of texts. The fundamental question of this research is the representation of naturalistic paintings in the transformation of Golestani design of Tabriz’s contemporary carpets. Therefore, this research analyzes the visual components of Golestani design to recognize Tabriz’s contemporary carpets. Hence, the fundamental inquiry of the research has been: what are the essential components of pictorial images as the pictorial characteristics of Tabriz’s Golestani design? This research is descriptive-analytical deploying an aesthetic approach. Through library sources and a study of visual documents, it has analyzed the visual images of Golestani design of Tabriz’s contemporary carpets. The under-study statistical group is contemporary Golestani carpets (throughout the last century). The under-study statistical sample is 9 examples of Golestani carpet images belonging to the contemporary era. We collected pictorial data by referring to museums' websites, by examining the images of theses and reference books, and by taking photographs of carpets. As the results of the research have showed, the transformation in Golestani design has occurred based on the traditional and contemporary aesthetic approaches. Traditional components such as Iranian-Islamic text, geometric structure, and multiplicity of texts are clear; contemporary components are visible in their pictorial images close to the nature. According to the aesthetic structure of this design, the multiplicity of use of visual images in Tabriz’s contemporary Golestani design manifested itself in the multiplicity of texts and visual components of the contemporary era (such as inspiration from nature as a realistic image). Two visual components of Golestani design are the framing of the multi-text space with naturalistic images and the extensive use of more realistic pictorial images.
خلاصه ماشینی:
کثـرت کـاربرد نگـارههـاي تصـويري در طـرح گلستاني معاصر تبريز بنابر ساختار زيباييشناختي اين طرح براساس کثرت متون و مؤلفـه هـاي تصـويري دورٔە معاصـر (ماننـد الهـام از طبيعـت بـه صورت تصويري واقع گرا از آن) نمود يافته است .
چراکه امروزه راهکار اصلي، در راستاي احياي قالي ايراني با شناخت مؤلفه هاي زيبايي شـناختي انـواع متنـوع طـرح قـالي ِ مناطق مختلف ايران در جهت استمرار نگارههاي سنتي به همراه تنوع و نوآوري نگارههـاي تصـويري معاصـر اسـت کـه بـا توجـه بـه پـذيرش تحولات دنياي معاصر ميسر ميباشد.
هدف از اين پژوهش ، شناخت و تحليل مؤلفه هاي تصويري طـرح گلسـتاني قـالي معاصـر تبريز است که از ويژگيهاي سنتي به همراه نوآوري زمان معاصر بهره مند بوده است و در پي پاسخ به اين سوال اصـلي اسـت کـه مؤلفـه هـاي اصلي نگارههاي تصويري به عنوان ويژگي تصويري طرح گلستاني قالي معاصر تبريز کدامند؟ شناخت و معرفي هويت فرهنگي و اجتماعي قالي ايراني در جهت رشد و بالندگي آن موثر ميباشد.
۴. سير تاريخي طرح گلستاني قالي تبريز / پيشــينۀ طــرح قــابقــابي (خشــتي) از منظــر ســاختار و نحــوه نظــاممنــدي بخش هــاي مختلــف الگــوي بــاغ ايرانــي بــوده و هم چنــين از نظــر تطبيــق نقش مايه هاي تجريدي و طبيعت گرا (نگارههاي تصـويري) بـا مفـاهيم رايـج هنر ايراني، بـه قـالي پازيريـک مـيرسـد کـه ترکيـب بنـدي آن در تصـوير (۱) مشهود اسـت .