چکیده:
قرآنپژوهی مدرن با تأثر از مطالعات جدید کتاب مقدس، قرآن را «به مثابه یک متن» مینگرد و به تبع کنشهای مؤمنانه نیز به رد شبهاتِ مربوطه فروکاسته است. حالآنکه پیامبر اسلام هرگز مکتوبی دریافت نکرد، بلکه مأمور بود آنچه شفاهی به او ابلاغ میشد به نظم و زیبایی برای قومش بخواند. «دوگانه استماع و انصات» که قرآن رسماً به آن فرامیخواند، به شنیدن و اثرپذیری از تلاوت مربوط است و نفوس بسیاری که خود را به صوت قرآن گشودهاند، با استماع آن متأثر، متحول، مؤمن یا مدهوش شده و یا حتی جانباختهاند. با اینهمه مطالعات اعجاز بیانی حتی در قرون طلایی خود به وجوه نوشتاری قرآن نظر داشته و اهم وجوه اثربخشی قرآن، یعنی وجه زیباشناختیِ شنیداری و تأثیرگذاریِ آوایی آن در اهمال مانده است. پژوهش حاضر «اصالت و اولویت وجه شنیداری قرآن» را از سنّت دینی نشان میدهد، از فوران آوایی که از استماع خاموش و متأملِ تلاوتهای زیبا و معناگرا حاصل میشود، تحلیل زیباشناختی عرضه میکند و از تجارب مستمعان و اجراکنندگان تلاوت بر آن شاهد عملی میآورد. در نتیجه افزون بر یادآوری و بازخوانی این جاذبههای اعجازگون، آشکار میکند فروکاهش مطالعات قرآنی از «مجاهدت برای بسط و بارورکردن گونههای مشارکت با پیام الهی» که استماع و انصات برای حتی یک قطعه آن، در عمیقترین لایههای فطری مؤثر میافتد- به مسئلهسازیهای بیمارگون و نزاعهای شبهعلمی بر سر تاریخ رسمیسازی متن مکتوب و اصالت نسخه موجودِ پیام الهی و امثال آن، که شاکله عمومی قرآنپژوهی معاصر است، تا چه پایه بیمایه و بیراهه است.
Modern Qur'anic researchers consider Qur'an “as a text” –following new Bible studies- thus reduce it to answering Qur'anic doubts in reaction to faithful actions. However, Prophet Mohammad never received a script from God, but his commission was to recite what was orally sent to him in the same order for his addressee. The "dual of hearing and silence" officially called for in Qur'an is primarily based on hearing and being affected by recitation. Many Qur'an reciters have been affected, changed, become faithful or fainted, or even died by listening to it. However, studies on Qur'an's expressive inimitability have considered its written aspects, even in its golden ages, and have neglected Qur'an's most effective aspects, i.e. the auditory aesthetic aspect and its phonetic influence. This research shows the "originality and priority of Qur'an's auditory feature" using Islamic tradition, presents an aesthetical analysis of the phonetic eruption resulting from silent and thoughtful listening to meaning-based recitations, and presents some practical evidences of the experiences of reciters and listeners. Therefore, remembering and re-reading these miraculous attractions, this article shows that reducing Qur'anic studies from "an attempt to expand and fertilize the different types of participation in the Divine message" –in which being silent and listening to a single piece of this text effects the listener’s deepest innate layers- to "inculcating problems and quasi-scientific disputes over the date of the script's canonization and authenticity of the existing version" –which is the general structure of modern Qur'anic researches- is exceedingly baseless and misguided.
خلاصه ماشینی:
در نتيجه افزون بر يادآوري و بازخواني اين جاذبه هاي اعجازگون ، آشکار ميکند فروکاهش مطالعات قرآني از «مجاهدت براي بسط و بارورکردن گونه هاي مشارکت با پيام الهي» که استماع و انصات براي حتي يک قطعه آن ، در عميق ترين لايه هاي فطري مؤثر مي افتد- به مسئله سازي هاي بيمارگون و نزاع هاي شبه علمي بر سر تاريخ رسمي سازي متن مکتوب و اصالت نسخه موجود پيام الهي و امثال آن ، که شاکله عمومي قرآن پژوهي معاصر است ، تا چه پايه بي مايه و بي راهه است .
موضوع پژوهش حاضر به وجه اصيل تکيه بر استماع و انصات يعني گوش سپردن به قرآن و تأمل در آن يا اعجاز نهفته در اصوات و آواي قرآن نظر دارد و به دنبال اين است که نشان دهد در مقابل نوشتار يا حتي گفتار قرآني، اصالت و اولويت با وجه شنيداري قرآن است و بر جاذبه اعجازگون تلاوت يا ترتيل يعني قرآن نيکو خوانده ، انگشت بگذارد و از اين رهگذر بر ضرورت احيا، بسط علمي و بارورسازي اين وجه اعجازي با تکيه بر رويکردها و ابزارهاي جديد علمي و پژوهشي تأکيد کند.
اين جاذبه و تأثير در عربي محاوره اي و اجراي عاميانه گفتار، ظاهر نمي شود چون تفاوت صامت ها و خوش آهنگي مصوت ها و نيز تفاوت هاي ظريف آوايي در اداي عاميانه از ميان مي روند و در واقع بدنه آوايي عربي در کليت کل خود فقط در شعر و به صورتي جامع تر در تلاوت قرآن حفظ شده است .