چکیده:
مسجد و حوزۀ علمیۀ شیخ عبدالحسین که از ثلث اموال امیرکبیر و به دست توانای آیتاللّه شیخ عبدالحسین تهرانی (شیخالعراقین) ساخته شده است، ادوار تاریخی مختلفی از انقلاب مشروطیت، انقلاب اسلامی، و دورۀ حاضر را پشتسر گذاشته است که با واکاوی و موشکافی در هر برههای از آن، میبینیم همواره منشا خدمات بسیاری بوده است و در عصر قاجار و دورۀ پهلوی اوّل و دوّم همچنان به حیات علمی خود ادامه داده است. در حوزۀ شیخ عبدالحسین از زمان تاسیس آن تاکنون، علما و دانشمندان بسیاری پرورش یافته که به جامعه، خدمات گرانبهایی انجام دادهاند. همچنین مسجد و حوزۀ شیخ عبدالحسین بهعلت قرار گرفتن در بازار تهران، از مراکزی بوده که در تحرکات سیاسیاجتماعی شهر تهران و حتی کشور ایران نقش داشته است. در این مقاله به تبیین و بررسی افراد سرشناس علمی و فرهنگی مرتبط با مسجد و حوزۀ علمیۀ شیخ عبدالحسین تهرانی، به ترتیب و چینش زمانی، در دورۀ قاجار پرداخته شده است.
روش گردآوری اطلاعات کتابخانهای ـ میدانی (مصاحبۀ با اشخاص مرتبط) و از شیوۀ تبیینی تحلیلی پردازش اطلاعات انجام شده است. تمامی ارجاعات منبعی و سندی بهگونۀ درونمتنی (شیوۀ استناد انجمن روانشناسی آمریکا "ای پیای" و شیوۀ انجمن زبان مدرن آمریکا "ام آل ای") میباشد. در مجموع از 26 منبع (کتاب، مقاله، و...) استفاده شده است.
خلاصه ماشینی:
نامآوران حوزه و مسجد شیخ عبدالحسین تهرانی شخصیتشناسی متولیان، اساتید، و دانشآموختگان دورۀ قاجار علی قنبریان چکیده مسجد و حوزۀ علمیۀ شیخ عبدالحسین که از ثلث اموال امیرکبیر و به دست توانای آیتاللّه شیخ عبدالحسین تهرانی (شیخالعراقین) ساخته شده است، ادوار تاریخی مختلفی از انقلاب مشروطیت، انقلاب اسلامی، و دورۀ حاضر را پشتسر گذاشته است که با واکاوی و موشکافی در هر برههای از آن، میبینیم همواره منشأ خدمات بسیاری بوده است و در عصر قاجار و دورۀ پهلوی اوّل و دوّم همچنان به حیات علمی خود ادامه داده است.
همچنین مسجد و حوزۀ شیخ عبدالحسین بهعلت قرار گرفتن در بازار تهران، از مراکزی بوده که در تحرکات سیاسیاجتماعی شهر تهران و حتی کشور ایران نقش داشته است.
در این مقاله به تبیین و بررسی افراد سرشناس علمی و فرهنگی مرتبط با مسجد و حوزۀ علمیۀ شیخ عبدالحسین تهرانی، به ترتیب و چینش زمانی، در دورۀ قاجار پرداخته شده است.
زمان مرحوم [علی] جواهرالکلام مسجد بابا (شیخ عبدالحسین تهرانی) به نام آذربایجانیها بود.
زمانیکه مرحوم بابا آیتاللّه شیخ عبدالحسین شیخالعراقین مسجد را بنا کرد، گویا محراب نداشت مساحت زمین کم بود نتوانستند محراب بنا کنند بابا شخصی را میفرستند نزد شاهزاده عزالدوله که شما در مجاورت مسجد قرار دارید نزد خداوند متعال حساب است که چند متری از زمین حیاط منزل مسکونی خود را به مسجد بدهید تا محراب ساخته شود.
و در جایی دیگر از کتاب خاطرات خود، چنین گوید: پدر بابا مرحوم آقا شیخ علی ولد آیتاللّه شیخ عبدالحسین شیخ العراقین طبع شعر داشت.