چکیده:
خوف و رجا دو اصطلاح آشنای اهل عرفان و مبادیان اخلاق اسلامی بوده که با
شناخت صحیح از این دو عبارت و تلاش برای زنده نگه داشتن هر دو حالت
روحی» پایبندی افراد به دستورات الهی بیشتر میشود.
امید به رحمت پروردگار و نه امید به اعمال خود» مانع از ایجاد غرور در افراد
شده و همواره شکرگزار نعمت بندگی و عبودیت خود خواهند بود. به همین دلیل
روح بندگی در وجود افرادء از این رو تعالی روحی انسان؛ شناخت بهتری از خود
را فراهم خواهد کرد که طبق روایات اعرف معارف است.
استفاده از عقل سلیم و تفکر خدامحورء ایمان به خدا و رعایت حلال و حرام
الهی و توجه به جامعهای که انسان در آن زندگی میکند» بخشی از نتایج تجلی دو
صفت خوف و رجا در وجود انسان است. طبعا آنچه ذکر شده در زمینه رشد و
ارتقای ارتباط سه وجهی انسان, خدا و جهان» بسیار موئر است. برآیند این ارتباط
سه وجهی» شخصیت افراد است که طبق آموزههای سوره والعصر ایمان و عمل
صالح مولفههای شخصیت سالم در افراد میباشند.
خلاصه ماشینی:
٢- تکيه نکردن بر اعمال حضرت علي عليه السلام در ذکـر اوصـاف فرشـتگان الهـي مـيفرماينـد: «لـم يستعظموا ما مضي من اعمالهم و لو استعظموا ذلک لنسخ الرجاء مـنهم شـفقات و جلهم ٣؛ (فرشتگان الهي) اعمال گذشته خود را بزرگ نميشمارند و اگر اعمالشـان ١ علي بن حسن طبرسي، مشکاه الانور، ص ١١٧ ٢ محمد محمدي ري شهري، بهترين راه شناخت خدا يا دليل هاي خدا بر وجود خود، ص ١٥ ٣ سيدرضي، نهج البلاغه ، خطبه ٩١، فراز ٦١، ص ١٦٤ 47 را بزرگ بشمارند، اميد آنان بيم و هراسشان را از بين ميبرد» اين کـلام مـولا اگـر چه در ذکر اوصاف فرشتگان بيان گرديده ، درسي اسـت بـراي همـه انسـان هـا تـا هميشه اعمال خويش را در پيشگاه خدا کوچک بشمارند که اگر بـزرگ بشـمارند، سبب دلبستگي و اميدواري به آن ميشود و آنان را در اعمال آينده سست ميسازد و خوف خدا را ـ که يکي از اعمال مردم حرکت به سوي کمـال اسـت ـ از ميـان 1 ميبرد.
ق ، ص ٢٦٩ 49 پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله ميفرمايند: «احمق کسي است که از هواي نفس 1 خود پيروي کند و از خداوند آرزوي بهشت داشته باشد» ٢- مبارزه با يأس و نااميدي يکي از مهم ترين ثمرات رجاء، مبارزه با يـأس و نوميـدي و قنـوط از رحمـت الهي است ، چرا که يأس و قنوط در آيات قرآن مساوي کفر ثمره شمرده است : «لـا ييأس من روح الله إلا القوم الکافرون ٢؛ تنها گروه کافران از رحمـت خـدا مـأيوس ميشوند» چرا که انسان مأيوس از رحمت خداوند نميشود مگر زماني که معتقد شود که خداوند قادر نيست و يا غير عالم است به معلومات و يا کريم نيست و بخيل است و هر يک از اين سه موجب کفر است ٣؛ و در روايات ائمه معصومين (ع ) نيز يأس 4 نه تنها به عنوان کبيره ، بلکه تحت عنوان بزرگترين کبائر ناميده شده است .