چکیده:
اصول و قواعد تفسیر که همان احکام و قضایای کلی برای استنباط معانی قرآن کریم است، از امور بسیار مهمی است که پایبندی به آن مفسر را از خطای در فهم بازمیدارد و سبب میشود مبنای مناسبی برای تفسیر صحیح قرآن فراهم آید. کشف و استخراج اصول و قواعد یادشده به ویژه دربارۀ تفاسیر مهم و تاثیرگذار شیعه، از موضوعات جدید در حوزۀ مباحث تفسیرپژوهی است و گامی مهم جهت اطلاع از مبانی مفسر برای تفسیر آیات به شمار میآید. آقای جوادی آملی در تفسیر تسنیم برای فهم دقیقتر آیات از قواعد متعددی بهره برده که هر یک به جای خود میتواند به فهم بهتر منظومۀ فکری ایشان و بهرهمندی بیشتر مخاطب از تفسیر او بینجامد. در این میان توجه به قاعدۀ سبب نزول، موضوع پژوهش حاضر را تشکیل میدهد. نتایج این نوشتار نشان میدهد مفسر تسنیم تنها سبب نزولهایی را معتبر میداند که روایت بوده و دارای سند صحیح باشند. از نگاه ایشان گسترۀ تاثیرگذاری اینگونه روایات تا حدی است که با خطوط کلی قرآن هماهنگ باشند، در غیر این صورت وانهاده میشوند. همچنین این دست روایات از منظر ایشان تنها میتواند بیانگر مصداقی از مفهوم کلی آیات باشد و لذا به عنوان مقید و مخصّص نمیتوان از آنها در تفسیر قرآن بهره برد.
Principles and rules of interpretation, which are the general rules and propositions for inferring the meanings of the Holy Qur'an, are very important matters that adhere to it prevents the commentator from misunderstanding and provides a good basis for correct interpretation of the Qur'an. Discovering and extracting the mentioned principles and rules, especially about important and influential Shiite interpretations, is one of the new topics in the field of interpretive discussions and is an important step to know the interpreter's basics for interpreting verses. In Tasnim's commentary, Mr. Javadi Amoli has used several rules to understand the verses more accurately, each of which in turn can lead to a better understanding of his intellectual system and the audience will benefit more from his commentary. This attention to the rule of cause of descent is the subject of the present study. The results of this article showed that the commentator Tasnim considers only the cause of revelations to be valid if they are narrations and have a correct document. In his view, the scope of influence of such narrations is such that they are in harmony with the general lines of the Qur'an, otherwise they will be abandoned. Also, from their point of view, such narrations can only express an example of the general meaning of the verses, and therefore, they cannot be used as interpretations in the interpretation of the Qur'an.
خلاصه ماشینی:
(جوادي آملي ، ١٣٨٨: ٢٣٢-٢٣٣) ارتباط ميان سبب نزول و شأن نزول به نظر مي رسد در نگاه مفسر تسنيم ، سبب نزول با شأن نزول همسان است و تفاوتي ميان آن دو نيست ؛ چرا که در تعريف شأن نزول آورده اند: «شأن نزول » يا «سبب نزول » حوادثي است که در عصر پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم ) در محدودة حجاز يا خارج از آن رخ داده و همچنين مناسبت ها و عواملي است که زمينه ساز نزول يک يا چند آيه از آيات قرآن کريم بوده است .
اقسام سبب نزول آيت الله جوادي آملي بياناتي که در مورد اسباب نزول وارد شده را به چند بخش تقسيم کرده اند: الف : بياناتي که به صورت گزارش تاريخي آمده نه روايتي از معصوم (عليهم السلام )؛ لذا اين بيانات ، به طور اساسي با حديث متفاوت است ؛ مانند اينکه از ابن عباس نقل شود که اين آيه در چنين زمينه اي نازل شده است .
(مفيد، بي تا: ٤٣) آية الله جوادي آملي مي گويد: روايتي را که از ابن عباس نقل شده و آيه اي را که مربوط به امام علي (عليه السلام ) است را قبول دارند و از جمله دلايل ايشان براي معتبر بودن اين شأن نزول به شرح ذيل است : الف : به تواتر روايت شده است که اين آية شريفه در شأن امير مؤمنان ، علي (عليه السلام ) نازل شده است ، آن گاه که در شب هجرت در بستر پيامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله و سلّم ) خوابيد و جان خود را در راه کسب خشنودي خدا نثار کرد.