چکیده:
کتاب بصائرالدرجات منسوب به صفار قمی، از جمله کتب متقدم شیعه محسوب و جایگاه مهمی در منظومه اعتقادی شیعه در مسأله امامت دارد و حاوی 1881 روایت است؛ در مورد این کتاب، دو چالش؛ انتساب بصائر به صفار قمی و وجود روایات غلوآمیز در آن، بحثهای زیادی را برانگیخته است.
پژوهه پیشرو، به صورت توصیفی _ تحلیلی، علاوه بر بررسی شخصیت علمی صفار و نقش او در انتقال معارف اعتقادی شیعه، به بررسی کتاب بصائرالدرجات تنها اثر باقی مانده وی، پرداخته و روایات آن را، بازکاوی و بررسی نموده است.
یافتههای این پژوهش، نشانگر آن است که انتساب این کتاب به صفار، قطعی میباشد و بحثهای چالشی برخی در انتسابِ بصائر به وی، از قرن پنجم نشأت میگیرد که جو حاکم بر محافل امامیه، تحت تأثیر عقلگرایی، این بود که گرایش فکری اهلسنت را آشکارا به چالش نکشند، همین امر سبب شد نسبت به محتوا و ماهیت کتابِ بصائرالدرجات، با نوعی از کتمان، طوری وانمود شده که گویا این کتاب متعلق به صفار قمی نیست. چالش دوم؛ یعنی وجود روایات غلوآمیزِ هر چند اندک در بصائر، ناشی از تفاوت مبانی و روش ابن داوود حلی با وی و متأثر از اختلافِ معنا و مصادیق غلو، نزد محدثان و عالمان قرن چهارمِ شهر قم بوده است.
Basair al-Darjat, a book attributed to Saffar Qomi, is one of the earliest Shiite books and has an important place in the Shiite Imamate system on the issue of Imamate and contains 1881 narrations; There are two challenges to this book; The attribution of Basair to Saffar Qomi and the existence of exaggerated narrations in it has aroused much debate. Leading research, in a descriptive-analytical manner, in addition to examining Saffar's scientific personality and his role in transmitting Shiite doctrinal teachings, has studied Basair al-Darjat, his only remaining work, and has re-examined its narrations. The findings of this study indicate that the attribution of this book to Saffar is definite and some of the challenging discussions in attributing Basair to him date back to the fifth century. The Sunnis did not openly challenge the "religious right", which led to the content and nature of the written book Saffar, which was dedicated to the Imamate, with a kind of concealment, as if this book does not belong to Saffar Qomi. . The second challenge; That is, the existence of exaggerated narrations, albeit a few, in Basair, is due to the difference in the principles and methods of Ibn Dawud Hali with him and is influenced by the difference in the meanings and examples of exaggeration, according to the fourth century narrators and scholars of Qom.
خلاصه ماشینی:
بازشناسی كتاب «بصائرالدرجات» و بررسی تحلیلی روایات و چالشِ انتساب آن به صفار قمی علی محمد آشنانی 1 / زهرا قطبی 2 /علی احمد ناصح 3 چکیده كتاب بصائرالدرجات منسوب به صفار قمی، از جمله کتب متقدم شیعه محسوب و جایگاه مهمی در منظومه اعتقادی شیعه در مسأله امامت دارد و حاوی 1881 روایت است؛ در مورد این كتاب، دو چالش؛ انتساب بصائر به صفار قمی و وجود روایات غلوآمیز در آن، بحثهای زیادی را برانگیخته است.
یافتههای این پژوهش، نشانگر آن است كه انتساب این کتاب به صفار، قطعی میباشد و بحثهای چالشی برخی در انتسابِ بصائر به وی، از قرن پنجم نشأت میگیرد که جو حاکم بر محافل امامیه، تحت تأثیر عقلگرایی، این بود که گرایش فكری اهلسنت را آشکارا به چالش نکشند، همین امر سبب شد نسبت به محتوا و ماهیت کتابِ بصائرالدرجات، با نوعی از كتمان، طوری وانمود شده که گویا این کتاب متعلق به صفار قمی نیست.
6. جایگاه بصائرالدرجات در جوامع روایی شیعه با توجه به قدمت کتاب بصائرالدرجات و مقارن بودن زمان حیات صفار، با سه امام همام و نیز مورد وثوق و قابل اطمینان بودن آن، اخذ و نگارش روایاتی در جهت شناخت ابعاد وجودی ائمه معصومین (علیهمالسلام)از زبان آن پیشوایان الهی، سبب گردید این اثر نفیس، در بین علمای شیعه از جایگاه ویژهای برخوردار گردد و از جمله اصول قدمای شیعه بهشمار آید.
(زکیزاده رنانی، 1390: 17-19) نتیجهگیری: یافتههای این پژوهه در مورد کتاب بصائرالدرجات به شرح زیر میباشد: 1_ کتاب بصائر صفار مجموعهای از روایات اعتقادی درباره امام و مقامات امامان است كه 1881 حدیث را در خود جای داده است.