چکیده:
در نظام اقتصادی هر کشور، وجود دو بازار سرمایه و بازار پولی در جذب وجوه نقد سرمایهگذاران و تأمین مالی شرکتها، مؤسسات و بنگاههای اقتصادی نقش بسزایی دارد. در ایران فعالیت بازار پولی با قدمت بسیار طولانیتری نسبت به بازار سرمایه، همواره بستر تعاملات و تأمین مالی فعالان اقتصادی را فراهم نموده؛ لیکن در سالهای اخیر، تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب1/9/1384 مجلس و شکلگیری ارکان جدید در بازار سرمایه همانند شورای عالی بورس و اوراق بهادار و سازمان بورس، همچنین تأسیس بورسهای مختلف و فرابورس، سبب گردیده که بازار سرمایه نیز کانون توجه به منظور تأمین مالی فعالان اقتصادی قرار گیرد. بنابراین، مناسب است در راستای موفقیت هرچه بیشتر بازار سرمایه در جذب پساندازها و وجوه مازاد اشخاص، ابزارهای مالی متنوعی طراحی گردد. صکوک اجاره و مرابحه که مرحله طراحی و تأیید شرعی را به عنوان ابزار مالی گذراندهاند و هماکنون در سطح گسترده در بازار اولیه عرضه عمومی گردیده و در فرابورس، مورد نقل و انتقال قرار میگیرند، بایستی مرحله جدید را که ارزیابی و پایش قوانین و مقررات مرتبط است، بگذرانند. در این مرحله، بایستی به نقد و تحلیل مقررات به منظور اصلاح و تقویت ابزار مالی پرداخت که در این نوشتار، الزامات حاکم بر این دو نوع ابزار مالی را نقد و تحلیل مینمائیم.
In The economic system of any country , the capital markets and money markets have an important role to attract the ash investors’ funds finance the companies and financial institutions. In Iran the activity of money market with a much longer record has provided the base of the relations and the financing of businessmen but in recent years, enacting the Securities Market Act beside the establishment of new entities in the capital market, including Securities and Exchange High council the economic sector to pay attention to the capital market. Therefore , it is appropriate, to design a variety of financial instruments for attracting the individuals. Sukuk Murabahah and Ejareh , have passed the design process as a financial instrument and now are transacted in the OTC market and should be monitored by the related laws and regulations. In this paper, the requirements governing these two types of financial instruments are studied.
خلاصه ماشینی:
بانی در بند «ج » ماده ١ دستورالعمل انتشار اوراق اجاره و بند ٢ ماده ١ دستورالعمل انتشار اوراق مرابحه به طور مشابه از سوی شورای عالی بورس و اوراق بهادار و همچنین هیأت مدیره سازمان بورس تعریف شده است ؛ شخص حقوقی که نهاد واسط برای تأمین مالی وی در قالب عقود اسلامی، اقدام به انتشار اوراق اجاره یا مرابحه میکند.
مطابق بند ٤ ماده ١ « مصوبه ابزار مالی اوراق اجاره و ضوابط آن » مصوب ١٣٨٦/١١/١ شورای عالی بورس ، بانی نیز مجاز به انتشار صکوک اجاره بدون استفاده از نهاد مالی واسط بوده است که این موضوع سبب افزایش ریسک سرمایه گذاران گردیده و موجب تداخل نقش بانی و نهاد واسط بود، لیکن با تصویب دستورالعمل انتشار اوراق اجاره در تاریخ ١٣٨٩/٥/١١ از سوی شورای عالی بورس و اوراق بهادار ایراد مذکور 1 مرتفع گردید.
ممکن است که کلیه صکوک منتشره ، ظرف مهلت مقرر برای عرضه عمومی به فروش نرسد، در این شرایط چنانچه دارایی موضوع قرارداد پایه قابل تفکیک نباشد، استفاده از خدمات متعهد پذیره نویس وفق ماده ٢٢ دستورالعمل انتشار اوراق اجاره مصوب ٩٠/٨/٢٣ شورای عالی بورس و اوراق بهادار ضروری است چراکه بایستی کلیه اوراق منتشره به فروش رسد تا تأمین مالی بانی محقق شود.
بازارگردان نیز همانند متعهد پذیره نویس از سوی بانی مطابق ماده ٩ دستورالعمل انتشار اوراق اجاره مصوب ٩٠/٨/٢٣ شورای عالی بورس و اوراق بهادار پیش از انتشار صکوک انتخاب میگردد که در صورت تأیید سازمان بورس ، نهاد واسط با وی قرارداد بازار گردانی منعقد میکند.