چکیده:
طبیعت در فرهنگ ایرانی آنچنان ارزشمند است که از دیرباز بر تمامی نقوش هنرهای ایرانی تاثیر بسزایی داشته و حتی در سفالینهها اولیه و دیوار بناهای مختلف به کار برده شده است. نگرش عرفانی ایرانی از طبیعت به عنوان نمادی از باغ بهشتی از اشارههای مستقیم و غیرمستقیمی سرچشمه میگیرد که قرآن به درخت و باغهای فردوس دارد. ارتباط و درهمتنیدگی طبیعت با موضوع نگاره چنان جداناپذیر است که گویی این دو کنار هم معنا مییابند. عناصر طبیعت نیز مانند دیگر عناصر موجود در نگارهها نقشی نمادین دارند و تنها به عنوان بیانکننده داستان به تصویر کشیده نشدهاند، بلکه به عنوان منبع الهام یادآور حقیقتی هستند که در ژرفای وجود نگارگر مکتب هرات نقش بسته است. نگارگری ایرانی در حقیقت تصویری برای آرایش کتابها است که محققان آن را بر اساس ایام تاریخ، رفتن و آمدن یک پادشاه یا مرکزیت یک شهر و بخش به مکاتب مختلف تقسیمبندی کردهاند. روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی و تحلیلی است و برای گردآوری اطلاعات از روش مطالعات کتابخانهای استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که ارتباط عمیق و گسترده انسان با طبیعت و نتایج حاصل از آن، نوع نگرش و جهانبینی وی را رقم زده است. اینکه ارتباط با طبیعت چگونه شکل گرفته و نگرش هنرمند نشات گرفته از چیست، یکی از مسائلی است که میتوان به واسطه آن به نقش معنایی بعضی از عناصر طبیعت در نگارهها پی برد.
Nature is so valuable in Iranian culture that it has had a significant impact on all motifs of Iranian art since long ago and has even been used in early pottery and the walls of various buildings. The Iranian mystical view of nature as a symbol of the Garden of Paradise originates from the direct and indirect references that the Qur’an has to the tree and gardens of Paradise. The connection and interlacing of nature with the subject of the painting are so inseparable that it is as if these two get meaning together. The elements of nature, like other elements in the paintings, have a symbolic role and are not only depicted as telling the story, but as a source of inspiration, reminding the truth that is imprinted in the depths of the Herat School painter. Iranian painting is actually an image for the arrangement of books, which researchers have divided into different schools based on the days of history, the coming and going of a king, or the centrality of a city and district. The search method in this article is descriptive and analytical, and the library studies method has been used to gather information. The results of the research show that man’s profound and wide connection with nature and its results have determined his attitude and vision of the world. How the relationship with nature was formed and what the artist’s attitude is derived from is one of the issues that can be used to understand the meaningful role of some elements of nature in the paintings.
خلاصه ماشینی:
نقاشي مکتب هرات به صورت کلي ، داراي ابعاد گوناگوني مي باشد که عبارتند از عالم توجه به واقع گرايي عين به عين و دوري از نمايش سه بعدي (پرسپکتيو) و پرداخت سايه روشن در نمايش عناصر و روايت گري و نمادپردازي ، تأکيد بر عنصر تزيين و تجسم فضايي خيالي تکيه بر عنصر خط براي ايجاد فضا و پيروي از سنت هاي نقاشي در نحوه بيان ، بهره گيري از هنر خوشنويسي براي توضيح و روايت تصوير، شکستن کادر و خروج کادر، بهره گيري از تذهيب و تشعير در حواشي تصاوير، استفاده از عناصر و موجودات اساطيري و افسانه اي ، فرشتگان و اجنه و ديوها، تلفيق طبيعت و انسان به صورت مساوي ، به کارگيري معماري و نقوش تزييني موجود در آن ، عدم تمرکزگرايي و انحراف چشم به يک سو، ايجاد احساس لذت و شادابي در پرداخت کلي اثر، روايت گري و بيان داستاني تصاوير، تأکيد بر اصل سنت گرايي و دوري از احساس گرايي شخصي ، رعايت اصول اعتقادي و تفکري ، روح جمع گرايي و پايبند بودن به قوانين حاکم در آثار، آرمان گرايي و هدفمند ساختن آثار و ديگر خصوصيات مهم که مجال به پرداختن آن ها به صورت جزئي نمي باشد، همه و همه عوامل هنري مي آفرينند که در درون خود شور و هيجان خاصي را به عالم هنري جهان ارائه ميکند.