چکیده:
یکی از مسایل مطرح درباره حجاب، فردی یا اجتماعی بودن آن است که دو دیدگاه متفاوت درباره آن ارایه شده است: برخی حجاب را امری فردی قلمداد کرده و مداخله حکومت اسلامی در امر حجاب را مجاز ندانسته و گروهی آن را امری اجتماعی تلقی کرده، تاکید میکنند: نهتنها حکومت اسلامی مجاز به دخالت است، بلکه حتی وظیفه اوست. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با هدف بررسی این مسیله از دیدگاه قرآن صورت داده شده و حاکی از آن است که مفهوم «امر فردی» و «امر اجتماعی» مربوط به دو حوزه جداگانه است: یکی حوزه رفتار و دیگری حوزه حکم شرعی، و در هر دو حوزه تعریف و معیار مشخصی دارند. دلایل و شواهد قرآنی بیانگر آن است که حجاب، هم بهمثابه «رفتار اختیاری زنان» و هم بهمنزله «حکم شرعی» دارای معیارهای امر اجتماعی است، نه امر فردی و بدینروی، حجاب از دیدگاه قرآن امری اجتماعی و در حیطه دخالت حکومت اسلامی است.
خلاصه ماشینی:
اجتماعي بودن حجاب در قرآن اجتماعي بودن حجاب را با دو معيار و از دو منظر بررسي ميکنيم : يکي با معيار «محدوده تأثيرگذاري » از منظر «عمل و رفتار»؛ يعني حجاب را بـه عنـوان يـک رفتـار زن بررسـي مينماييم که قرآن براي اين رفتار چه آثاري بيان کرده است ؟ آيا ايـن آثـار مخصـوص زن محجبـه اسـت يـا بـراي ديگران نيز هست ؟ دوم با معيار «شرطيت وجود انسان هاي ديگر» از منظر «حکم شرعي»؛ به اين معنا که آيـا قانونگـذار اسـلام در تشريع حجاب براي زنان ، وجود انسان هاي ديگر و ارتباط زن با آنان را نير در نظر گرفته و حجـاب را واجـب سـاخته است ؟ يا نه ، حجاب را براي شخص زن بدون در نظر گرفتن ديگران واجب نموده است ، به گونه ايکـه اگـر يـک زن نيز در روي کره زمين ميبود بايد حجاب ميداشت ؟ الف .
وجوب حجاب در سنجه شرطيت وجود انسان هاي ديگر «وجوب حجاب » به عنوان يکي از احکام اسلامي، حکمي فردي است يا اجتماعي؟ با توجه به تعريف و معيارهايي که براي حکم فردي و اجتماعي ارائه شد، ميتوان شواهد متعددي از درون آيـات حجاب و از سبب نزول آنها اقامه کرد که وجوب حجاب از احکامي است کـه قانونگـذار اسـلام بـا توجـه بـه وجـود انسان هاي ديگر در جامعه و ارتباط و تعامل زنان با آنها، آن را تشريع کرده اسـت .
ازاين رو کلمه «ليعلم » نيز در اين آيه حاکي از آن است که قانونگذار اسـلام در تشـريع حجاب ، وجود انسان هاي ديگر و ارتباط زنان با آنان را مدنظر داشته و با توجه بـه آن حجـاب را بـراي زنـان تشـريع کرده است و بدين روي، حجاب حکمي اجتماعي است ، نه فردي.
دلايل روايي گزارش هايي که در سبب نزول آيات حجاب نقل شده نيز شاهد بر اين است کـه حکـم حجـاب بـا توجـه بـه وجـود انسان هاي ديگر در جامعه و ارتباط زنان با آنان تشريع شده است .