چکیده:
تربیت سیاسی ازجمله ساحتهای تربیتیای است که در نظام آموزشی معطوف به جامعهسازی بدان پرداخته میشود. درپی بررسی اندیشه و سیرة سیاستمداران که دارای شاخصههایی قابل قبول ازحیث اعتقادی و اخلاقی هستند، میتوان به مؤلفههایی از تربیت سیاسی دست یافت که علاوهبر اعتبار، قابلیت بهکارگیری دارند و به واقعیت نزدیک هستند؛ بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر، بررسی مؤلفههای تربیتیافتگی سیاسی مبتنیبر اندیشه و سیرة آیتالله مهدوی کنی بوده است. با توجه به وجود منابع مکتوب مناسب در این زمینه، با استفاده از شیوة نمونهگیری هدفمند، مرتبطترین آثار مکتوب برجایمانده از آیتالله مهدوی کنی، مشتمل بر مباحث تربیت سیاسی انتخاب و پساز پایش اولیه، پیکرة اصلی دادهها فراهم شد. در نمونههای انتخابی، کتابهای تألیفی آیتالله مهدوی کنی، کتابهای نگاشتهشده دربارة ایشان، مصاحبهها و تاریخ شفاهی تدوینشده قرار دارند. با انتخاب روش تحلیل مضمون، ضمن مطالعة اسناد و تدوین فیشهای مطالعه بهعنوان واحد تحلیل، با بهره گیری از وجوه مشترک موجود میان مضامین، درنهایت، چهار مفهوم کلی بدین شرح بهدست آمد: شرعمحوری با سه مضمون التزام به ادای تکلیف، پایبندی به اصل ولایت فقیه و رعایت حقالناس؛ اخلاقمداری با چهار مضمون اعتدال پایدار، جذب حداکثری، اخلاص در سیاستورزی و نتیجهمحوری بهجای نیتخوانی؛ قانونمندی با سه مضمون اجتناب از قانونشکنی، عملکردن برمبنای قانون و جلوگیری از بیقانونی؛ انقلابیبودن با چهار مضمونِ داشتنِ شمّ سیاسی، جرئت و جسارت انقلابی، قاطعیت در اجرا و خدمتکردن به مردم. یافتههای این پژوهش نشان میدهد الگوهای ظاهرشده بین مضامین و مفاهیم، متداخل هستند و درامتداد یکدیگر قرار دارند؛ بدین شرح که در اندیشه و سیرة عملی موردبررسی، شرعمحوری، بنای دیگر مفاهیم است و انقلابیبودن برمبنای قانونمندی و اخلاقمداری، بر پایههای شرع و آموزههای دین مبین اسلام بنا میشود.
Political education is one of the educational fields that are addressed in the educational system aimed at socialization. After examining the thoughts and life of politicians who have acceptable characteristics in terms of beliefs and morals, it is possible to obtain components of political education that, in addition to validity, are applicable and are close to reality. Based on this, the aim of this research is to investigate the components of political education based on the thought and life of Ayatollah Mahdavi Kani. Due to the existence of appropriate written sources in this field, using the method of targeted sampling, the most relevant written works of Ayatollah Mahdavi Kani, including the topics of political education, were selected and after initial monitoring, the main body of data was provided. In the selected samples, there are books authored by Ayatollah Mahdavi Kani, books written about him, interviews and compiled oral history. By choosing the method of thematic analysis, while studying the documents and compiling the study sheets as the unit of analysis, by taking advantage of the common aspects between the themes, finally, four general concepts were obtained as follows: Shariah-oriented with three themes of commitment to duty, adherence to the principle The guardianship of the jurist and respect for human rights; Ethical orientation with four themes of sustainable moderation, maximum absorption, sincerity in politics and result-oriented instead of reading intentions; Lawfulness with the three themes of avoiding breaking the law, acting according to the law, and preventing lawlessness; Being a revolutionary with the four themes of having a political spirit, revolutionary courage and boldness, decisiveness in implementation and serving the people. The findings of this research show that the patterns that appear between the themes and concepts overlap and are located in each other's extension; In this way, in the studied thought and practice, Sharia-centeredness is the foundation of other concepts, and being revolutionary based on legality and morality is based on the foundations of Sharia and the teachings of Islam.
خلاصه ماشینی:
با انتخاب روش تحلیل مضمون، ضمن مطالعة اسناد و تدوین فیشهای مطالعه بهعنوان واحد تحلیل، با بهرهگیری از وجوه مشترک موجود میان مضامین، درنهایت، چهار مفهوم کلی بدین شرح بهدست آمد: شرعمحوری با سه مضمون التزام به ادای تکلیف، پایبندی به اصل ولایت فقیه و رعایت حقالناس؛ اخلاقمداری با چهار مضمون اعتدال پایدار، جذب حداکثری، اخلاص در سیاستورزی و نتیجهمحوری بهجای نیتخوانی؛ قانونمندی با سه مضمون اجتناب از قانونشکنی، عملکردن برمبنای قانون و جلوگیری از بیقانونی؛ انقلابیبودن با چهار مضمونِ داشتنِ شمّ سیاسی، جرئت و جسارت انقلابی، قاطعیت در اجرا و خدمتکردن به مردم.
درپی بررسی پیشینۀ پژوهش درمییابیم آنجا که به تلقی بزرگانی همچون امام خمینی، شهید مطهری، شهید بهشتی و شهید صدر از تربیت سیاسی پرداخته شده است، جای خالی این تدقیق ازحیث اندیشه و سیرة عملی دیگر سیاستمداران نیز دیده میشود؛ حال آنکه این کنکاش دربارۀ سیاستمداران اخلاقمند، اثری عمیقتر و کارآمدتر در عرضة مؤلفههای تربیت سیاسی دارد، شاخصههایی کاربردی را برای آن بهدست میدهد و ظرفیت الگوپذیری بهتری را نیز فراهم میکند؛ زیرا گویی این مؤلفهها در میدان عمل نیز آزموده شدهاند؛ بدین ترتیب، در این پژوهش، اندیشه و سیرة آیتالله مهدوی کنی را بهعنوان سیاستمداری اخلاقمند بررسی کردهایم که در عرصة تربیت رسمی نیز گام برداشتهاند.