چکیده:
پژوهش پیش رو بهکوشش تورج دریایی، استاد تاریخ ایران و جهان باستان دانشگاه کالیفرنیا، به رشتهی تحریر درآمده است. نویسنده در این مقاله به یکی از چهرههای برجستهی تاریخ ایران در عصر ساسانی، یعنی بهرام چوبین، پرداخته است. وی فرماندهی سپاه ساسانی را در دوران پادشاهی هرمزد چهارم (579ـ590م) و خسرو دوم (591ـ628م) بر عهده داشت و با استفاده از نفوذ و جایگاه خویش در اواخر دوران پادشاهی هرمزد دست به شورشی علیه شاهنشاه ساسانی زد. او در اقدامی غیرمرسوم با قبض تاج و تخت ساسانیان خود را شاهنشاه خواند و بر مسند قدرت تکیه زد؛ اقدامی که در منابع تاریخی و ادبی بازتابی آمیخته با فرم حماسی یافت و ماندگار گشت. دریایی در این پژوهش ضمن اشاره به جایگاه بهرام چوبین در منابع، فهرستی از شواهد سکهشناسی و جایگاه ضرب آنان در مناطق تحت تسلط وی را عرضه کرده. او با توجه به این مدارک میزان مشروعیت بهرام چوبین را در قلمرو ساسانی مورد بررسی قرار داده است. نویسنده در بخش پایانی پژوهش خود در پی علتیابی حرکت بهرام چوبین و غصب پادشاهی از خاندان ساسان به تاثیر اصلاحات خسرو یکم (531ـ579م) بر ساختار سپاه ساسانی و پیامدهای آن اشاره و اظهار کرده که آنچه رخ داد در نتیجهی اصلاحات در ساختار سپاه بود. در واقع اقدامی که در نهایت موجب ظهور دستهای از فرماندهان نظامی شد؛ نظامیانی که به سبب جایگاه خویش قدرتمند و در صحنهی سیاسی نقشآفرین شدند. آنان در نهایت موجب تضعیف ایرانشهر و زوال شاهنشاهی ساسانی در سدهی هفتم میلادی گشتند.
The fallowing research has been written by Touraj Daryaee, a professor of the history of Iran and the ancient world at the University of California. In this article, the author has discussed one of the prominent figures of Iran's history in the Sasanian era, Wahram Cobin. He was the commander of the Sasanian army during the reign of Hormuzd IV (579-590 AD) and Khosrow II (628-591 AD) and by using his influence and position at the end of Hormuzd's reign, he started a rebellion against the Sasanian King, And in an unusual act, he claimed the Sasanian throne and called himself the emperor and relied on the seat of power, an act that was reflected in historical and literary sources mixed with an epic form and remained permanent. In this research, while referring to the position of Wahram Cobin in the sources, Daryaee has presented a list of numismatic evidences and the position of their minting in the areas under his control, and according to these documents, he has examined the legitimacy of Wahram Cobin in the Sasanian territory. In the final part of his research, after finding the cause of Wahram Cobin's movement and usurping the kingdom from the Sasanian dynasty, the author has pointed out the impact of the reforms of Khosrow I (579-531 AD) on the structure of the Sasanian army and its consequences, and states that what happened in The result has been reforms in the structure of the Corps, An action that eventually led to the emergence of a group of military commanders such as Wahram Cobin, military men who became powerful due to their position and played a role in the political scene, and ultimately led to the weakening of Eranshr and the decline of the Sasanian Empire in the seventh century AD.
خلاصه ماشینی:
برخلاف آنچه به صورت ضمني بيان شده است ، بهرام به دليل جايگاهي که در ادبيات فارسي ميانه و فارسي در جايگاه قهرمان و ـناجي داشت ، چندان مهم به نظر نميرسد، بلکه همان طور که اين مقاله تلاش ميکند ـتا نشـان د هـد، اولين نشانه ي ظهور نظاميشدن امپراتوري ساساني در اواخـر سـده ي ش شـم مـيلادي در نهاـيت منجر به زوال آن در سده ي هفتم ميلادي شد.
بهرام چوبين ، فرمانده ساساني، به برآمدن خود از خاندان مهران مفتخر بود و ممکن است از تبار خويش به عنوان ابزاري براي مشروعيت بخشي به ادعاي خود در برابر پادشاه استفاده کرده باشد.
اما سوال مهم تر اين است که چرا بهرام براي گرفتن تاج پادشاهي ساساني قيام کرد؟ آيا نسب او و تلاشي از سوي اشکانيان بود تا انتقام وقايع سه قرن قبل را بگيرند؟ آيا علت تحقير او بود؟ در اينجا قصد دارم پاسخ دهم که چرا بهرام چوبين چنين عمل بيسابقه اي را انجام داد.
با اين حال ، مهم و جالب توجه است که بسياري از شهرها براي سال نخست به نام او سکه زده بودند و همچنين برخي از همان سکه ها به عنوان بهرام چوبين ضرب شدند.
تنها توضيح براي اين امر خلاف قاعده اين است که جايگاه اين ضرابخانه ها از کنترل خسرو دوم نيز خارج گشته بود يا برعکس در سال نخست در اختيار بهرام چوبين قرار گرفته بود.
]. » 1 من معتقدم که شورش بهرام چوبين در واقع حاکي از يک پديده ي مهم تر در تاريخ ايران در دوران باستان متأخر است و اين نظاميشدن امپراتوري ساساني در سده ي ششم و هفتم ميلادي است .