چکیده:
جامعهشناسی اخلاق به بررسی روابط دیالکتیک زیست اخلاقی و بافت اجتماعی میپردازد؛ لذا اخلاق در جامعهشناسی اخلاق، گاهی بهعنوان متغیر مستقل و گاهی نیز بهعنوان متغیر وابسته بررسی میشود. خواجه نصیرالدین، اندیشمند مسلمانی است که در برخی از آثار خود، از منظر جامعهشناسى اخلاق به بررسی مناسبات میان اخلاق و ساختار جامعه میپردازد. بازخوانی آثار اندیشمندان مسلمان، زمینۀ تولید معرفت علمی جدیدی را در حوزۀ جامعهشناسی اخلاق فراهم میآورد. بررسی روابط بین اخلاق و ساختار اجتماعی در اندیشۀ خواجه نصیرالدین طوسی، محور اصلی این تحقیق است. آثار خواجه نصیرالدین با روشتوصیفیتحلیلی مطالعه و تحلیل شد تا پاسخ پرسش تحقیق استخراج شود. این پژوهش، به چگونگی استفاده از معانی و ارزشهای اخلاقی برای ایجاد تمایزات اجتماعی در اندیشۀ خواجه نظر دارد. این اندیشمند از یک سو، به شکلگیری همبستگی اجتماعی، تیپبندی جوامع و کنترل اجتماعی، نگاهی اخلاقی دارد و از سوی دیگر، نظام اخلاقی را متأثر از زیست اجتماعی، ساختار حاکمیتی، تقسیم کار، آسیبشناسی اجتماعی و... میداند.
Sociology of ethics examines the dialectical relationship between bioethics and social context; Therefore, ethics in the sociology of ethics is sometimes studied as an independent variable and sometimes as a dependent variable. Khwaja Nasir al-Din is a Muslim thinker who examines the relationship between ethics and the structure of society in some of his works from the perspective of the sociology of ethics. Rereading the works of Muslim thinkers provides the basis for generating new scientific knowledge in the field of sociology of ethics. The question of the relationship between morality and social structure in the thought of Khwaja Nasir al-Din Tusi is the main focus of this research. We refer to the works of Khwaja Nasir al-Din with a descriptive-analytical method, in order to extract the answer to the question of this research. This research looks at the analysis of how to use the meanings and moral values to create social distinctions in the thought of Khajah. On the one hand, this thinker has an ethical view on the formation of social solidarity, typification of societies and social control, and on the other hand, he considers the moral system to be influenced by social life, governance structure, division of labor, social pathology, etc.
خلاصه ماشینی:
ویکنز، دانشمند انگلیسی که کتاب اخلاق ناصری را ترجمه کـرده، بـر ایـن بـاور است که خواجه نصیرالدین طوسی با وجود گرفتارشدن در تحولات شدید سیاسی و معنوی، به دلیل برخورداری از روحی نیرومند و حساس ، به گونه ای سخن گفته اسـت که تو گویی با مردم این روزگار در نیمۀ دوم قرن بیستم سـخن می گویـد (ابراهیمـی دینانی ، ١٣٨٦، ص ٨).
بــدان دلیــل در اندیشــۀ خواجــه جامعــه مرکــب حقیقــی اســت کــه آثــار آن قابل تقلیــل بــه افــراد نیســت و بــاور به اصـالت جامعـه بـه عنوان دال اصـلی در مفصـل بندی اخـلاق بـا سـاختار اجتمـاعی قلمـــداد می شـــود؛ لـــذا می تـــوان از تـــأثیر متقابـــل ســـاختارهای اجتمـــاعی و ارزش های اخلاقی سخن به میان آورد و حدود و ثغور آن را در اندیشـۀ ایـن محقـق بررسی کرد.
بنیادهای انسان شناختی انسانشناسی و مطالعۀ ماهیت انسان از یک سو، نقش مهمی در اخلاق و تعیین غایت ارزش های اخلاقی دارد و از سوی دیگر، بحـث از انسـان بـرای دسـتیابی بـه اندیشـۀ خواجه در زمینۀ تعامل اخلاق و اجتمـاع ضـرورت دارد؛ چـون طبیعـت انسـان منشـأ پیدایش اجتماع و تمام پدیدهها و ساختارهای اجتماعی است .