چکیده:
بحران اخلاقی، وضعیتی است که در آن، جامعه فاقد قواعد و هنجارهای مشترک انتظامبخش کنشها و رفتارها، تعارض، تضاد و ضعف قدرت این قواعد است. پرسش از چیستی و چگونگی بحران اخلاقی و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن مسئلۀ اصلی این پژوهش است که با بهرهگیری از نظریات آنومی و آشفتگی اجتماعی بررسی شده است. جامعۀ آماری پژوهش، شهروندان تهرانی هجده سال به بالا در سال 1396 است. از این جامعه، به روش خوشهای چندمرحلهای، نمونهای به حجم چهارصد نفر انتخاب شد. روش پژوهش، پیمایشی است و دادهها با استفاده از پرسشنامه و از طریق مصاحبه گردآوری شدهاند. در کنار آن، از دادههای ثانویه آماری نیز استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد بیش از 93 درصد پاسخگویان، وضعیت اخلاقی جامعه را بحرانی ارزیابی کردهاند. یافتههای تبیینی نشان میدهد شش متغیر احساس نابرابری، ضعف کنترلهای اجتماعی، احساس نارضایتی، فردگرایی خودخواهانه، ضعف گرایشهای دینی وکاهش مشارکت اجتماعی، 71 درصد تغییرات تلقی شهروندان از بحران اخلاقی را توضیح میدهند.
Ethical crisis is a situation where the society lacks common rules and norms for organizing the actions and behavior, conflicts, and the weakness of these rules. The question of what and how the ethical crisis and the social factors affecting it is the main problem of this research, which have been done based on theories of Anomie and social disorder. The statistical population of the research is Tehrani citizens aged 18 and above in 2016. A sample of 400 people was selected from this city by multi-stage cluster method. The research method was a survey and the data was collected by questionnaire technique and through interviews, and secondary statistical data was also used. The findings of the research indicate that more than 93% of the respondents have evaluated the ethical situation of the society as critical. The findings show that 6 variables of Perceived inequality, weakness of social controls,dissatisfaction,selfish individualism, weakness of religious orientation and reduction of social participation, explain 71% of the changes in citizens' perception of the ethical crisis.
خلاصه ماشینی:
بنابراین ، یافته های جامعه از نظر اخلاقی در وضعیت آنومیک قرار دارد و بـه نظـر بیشتر مردم ، وضعیت اخلاقی جامعـه کـاملاً بحرانـی اسـت و آنـان احسـاس آنـومی ، سردرگمی و بلاتکلیفی می کنند، قاعده و راهنمای اخلاقـی روشـن و معتبـری پـیش روی خود نمی بینند و در حالت بی هنجاری به سر می برنـد (رضـایی ، ١٣٨۰، ص ٤٥- ٤۹؛ گودرزی، ١٣٨٢، ص ٣١١-٣٢۹؛ جوادی یگانـه ، ١٣۹٥، ص ٣٨٣-٣۹٦؛ جـوادی یگانه و غفاری، ١٣۹٦، ص ٣٣-٣۹).
جدول ٢: ضریب پایایی مقیاس ها , متغیر , تعدادپاسخ گو , تعداد گویه , ضریب آلفای کل طیف , بی هنجاری , 386, 13, ۰/86 , تعارض هنجاری , 3۹4, ۹, ۰/7۹ , ضعف هنجاری , 3۹3, ۹, ۰/8۰ , ضعف اخلاقی مردم , 3۹5, 13, ۰/8۰ , ضعف اخلاقی مسئولان , 38۹, 13, ۰/83 , ضعف اخلاقی پاسخ گو , 3۹4, 13, ۰/83 , احساس نارضایتی , 3۹8, 5, ۰/61 , احساس نابرابری , 3۹3, 6, ۰/65 , فردگرایی خودخواهانه , 3۹3, 8, ۰/64 , احساس ضعف کنترل هـای اجتماعی , 3۹3, 6, ۰/87 , ضعف گرایش های دینی , 373, 11, ۰/7۹ , کاهش مشارکت اجتماعی , 38۰, 8, ۰/75 در ایــن پــژوهش ، در کنــار پرســش نامه از دادههــای ثانویــۀ آمــاری بــه عنوان شاخصـــی عینـــی و ســـاختاری بـــرای ســـنجش وضـــعیت اخلاقـــی جامعـــه و همچنـــین ، مشـــخص کردن میـــزان اعتبـــار ارزیـــابی پاســـخ گویان از وضـــعیت اخلاقــی جامعــه اســتفاده شــده اســت .
دورکیم در این سطح ، نظام های حقوقی و قـوانین را شـاخص ملمـوس و عینـی قواعـد و هنجارهـای اخلاقـی می دانـد و معتقـد اسـت جامعـه ای کـه مـدام بـا نادیدهگرفتن قوانین از سوی افراد مواجه می شود، جامعه ای در حال گـذار و گرفتـار بحران اخلاقی است (دورکیم ، ١٣٨٣، ص ١١۰).
این پژوهش بـا شـش متغیـر فردگرایـی ، ضـعف کنترل هـای اجتمـاعی ، احسـاس نابرابری، ضعف گرایش های دینی ، احساس نارضایتی و کاهش مشـارکت اجتمـاعی به دنبال تبیین بحران اخلاقی در جامعه اسـت .