چکیده:
اسلام درباره نقش جنسیت، تعیین و بکارگیری آن، نهایت دقت و نکته بینی را دارد تا آنچه رفتار و منش ویژه دختر یا پسر معرفی میشود، صرف نظر از پذیرش اجتماعی- فرهنگی، بستر رشد و کمال را نیز بیابد. امروزه در پرتو مطالعات عمیق پزشکی، روانی و اجتماعی تفاوتهای قابل توجهی میان دختران و پسران کشف شده است. این تفاوتها از دو مسیر "هویت جنسی" و "نقش آموزی جنسیتی" برفرآیند تربیت افراد و شیوه آموزش آنها اثرگذار است. بر این اساس توجه به این تفاوتها در تعیین الزامات طراحی فضای باز واجد اهمیت است. هدف این تحقیق بررسی اثر تفاوتهای جنسیتی طبق آموزههای اسلامی بر طراحی فضای باز مهد و پیش دبستانی است. در تحقیق حاضر بعد از مرور تفاوتهای ذکر شده بین دختر و پسر در قرآن و سایر متون اسلامی، بر تفاوتهای ذهنی و مغزی دختران و پسران تمرکز شده است. همچنین با مرور ادبیات در زمینه تفاوتهای رشدی و ساختاری، تفاوتهای شیمیایی و تفاوتهای کارکردی چارچوب یک مصاحبه باز پاسخ برای شروع فرآیند دلفی آماده شد. تحقیق حاضر کاربردی و کیفی است و به اجرای روش دلفی بین 7 روانشناس و 15 متخصص معماری پرداخته است تا ضمن احصای یک فهرست موثر از تفاوتهای کالبدی/عملکردی در فضای باز آموزشی کودکان که برای دختران و پسران باید وجود داشته باشد، دستورالعملهای معماری متناسب با آن را برای طراحی فضای باز آموزشی ویژه کودکان دختر و پسر بدست آورد. نمونه تحقیق با استفاده از روش گلوله برفی انتخاب شد. نتیجه تحقیق حاضر یک فهرست کاربردی از عواملی است که باید در طراحی فضای باز آموزشی متناسب با تفاوتهای ذکر شده رعایت شود. از جمله یافتههای تحقیق، استفاده از رنگهای تند، گرم و روشن، وجود فضای کارکردی مناسب برای دور هم نشینی، هندسه ساده، گوشههای منحنی در فضا، فضای نقاشی و المانها مینیاتوری برای دختران است. همچنین برای پسران فضایی با رنگ ملایم یا رنگ گرم و سرد تلفیقی، فضای تقابل و بازی دو نفره، هندسه پیچیده، فضا برای آشنایی با حرفهها و مشاغل و کشاورزی، وجود اختلاف سطح، فضای مناسب برای ورزشهای توپی و تعادلی و وجود فضای مانور قابل پیشنهاد است.
Gender has a key role in Islamic thought and considers it as an aspect should be trained. Now a days in light of psychological and social studies, there are more information about gender differences. These differences influence education and training via “gender identity” and “sex-typing”. So it’s essential to consider gender differences in out door open spaces design. The goal of this study concentrated on the effect of gender differences in Islamic thought on outdoor open space design. Reviewing mental differences and growing and structural aspects between boys and girls, we have built a frame for open interview which concluded to Delphi process. The study is a qualitative and operational and conducted a Delphi process between 7 psychologists and 15 architecture experts. The result is an applicable list of architectural considerations for outdoor planning. Using hot and bright colors, suitable areas for congregation, simple geometry, curved corners and miniature elements can be suggested for girls. Mild colors, encounter space, sophisticated geometry, expert and job acquaintance dedicated space, different levels, ballgame space are suitable for girls.