چکیده:
نشانهشناسی اجتماعی به عنوان یکی از زیرشاخههای نشانهشناسی، رویکردی است که بر مباحثی چون هویت، آداب معاشرت، فرهنگ و اجتماع تاکید و تمرکز دارد. هوشنگ مرادی کرمانی و کاترین پاترسون، از برجستهترین نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان ایران و آمریکا هستند و هر دو از مولفههای رئالیستی در آثار خود بهره گرفتهاند، که همین امر بهترین زمینه را برای بررسیهای نشانهشناسی اجتماعی آثار آنها فراهم میآورد. علاوهبر این، رمان نوجوان از جمله متونی است که قابلیت خوانش با نشانهشناسی اجتماعی را دارد. در پژوهش حاضر که به روش تحلیل کیفی و براساس مطالعات کتابخانهای و اسنادی انجام شده، هفت مولّفة شاخص از نشانههای هویت، دو مولّفة مهمّ از نشانههای آداب معاشرت و انواع نشانههای طنز را در رمانهای «بچههای قالیبافخانه» از مرادی کرمانی و «لیدیا» از پاترسون پیگیری کرده و به تحلیل تطبیقی آنها پرداختهایم. از جمله دستاوردهای پژوهش، این است که هر دو نویسنده با بهرهگیری از انواع نشانههای هویت، نشانههای آداب معاشرت و نشانههای طنز، مسائل اجتماعی، تاریخی، فرهنگی، عقیدتی و... را مطرح کردهاند. هر چند دیدگاههای اجتماعی مشترک، دغدغة هر دو نویسنده بوده، اما پاترسون، بیشتر به مسائل تاریخی و مرادی کرمانی، اغلب بر مسائل اجتماعی تاکید و تمرکز کرده است. با توجه به بررسیهای صورت گرفته، از جمله وجوه اشتراک دیگر آثار این دو نویسنده، بهرهگیری از نشانههای طنز سیاه، تظاهر به دینداری و بیتوجهی به ارزشهای اخلاقی و لحن اجتماعی- انتقادی است. تفاوتهایی نیز در زمینههای فرهنگی، عقیدتی، انواع باورها و گفتمان غالب در این آثار دیده میشود
Social semiotics, as one of the subtypes of semiotics, is an approach that focuses on topics such as identity, social customs, culture and society. Houshang Moradi Kermani and Katherine Paterson are prominent figures in child and adolescent literature. Both authors have used realistic components in their works, which provides the best capability for social semiotics studies. In addition, the adolescent novel is one of the texts that can be read in accordance with social semiotics. The present study, conducted through qualitative analysis based on library and documentary studies. We extracted identified seven components of identity cues, two cited components of etiquette cues, and a variety of humor cues in selected of novels Moradi Kermani (Bachehaye Ghalibafkhaneh) and Katherine Paterson (Lydia) and compared them. Among the achievements of the present research is that both authors have, well, utilized a variety of identity signs, etiquette signs and humor signs and through this showed social issues, historical, cultural, ideological, and so on. Although common social perspectives have been the concern of both authors, Paterson has mostly focused on historical issues, and Moradi Kermani has often focused on social issues. According to studies, other common aspects of the works of these two writers include the use of black humor, pretentiousness and disregard for moral values, and socio-critical tone. There are also differences in cultural, ideological, beliefs and dominant discourse
خلاصه ماشینی:
مکان در رمان «لیدیا» به عنوان یکی از نشانههای هویت، بسیار قابل توجه است و بهطور کلی در این رمان، بر مواردی چون طبقة اجتماعی، وضعیت اقتصادی، فاصلة طبقاتی، دورهای از تاریخ آمریکا و اقلیم و موقعیت جغرافیایی دلالت دارد.
بعد از مدتی، لیدی برای کار در کارخانه به شهر لاول در ماساچوست میرود و به مدت یک سال در محیط آلودة آنجا بهکار مشغول میشود؛ از این رو مکان در این رمان نقش برجستهای دارد و یکی از نشانههایی است که از خلال آن به دورة اوج انقلاب صنعتی در آمریکا پی میبریم.
علاوهبر آن، مزرعة خانوادة لیدی را که تنها سرپناه آنها بود، به بهانة تأمین مخارج بیمارستان فروختند، و این در حالی بود که لیدی به مدت یک سال در شرایطی سخت و دشوار در کارخانه کار میکرد تا بدهی مزرعه را بپردازد و به همراه خانوادهاش به مزرعهشان بازگردد: «مادر گفت:"کلاریسا گفته است، وقتی پایان جهان فرا میرسد، شیطان در زمین ظاهر میشود"» (همان: 12).
- نام و معنای آن: بیشتر نامها در «بچههای قالیبافخانه» از نظر معنا متناسب با نقش شخصیتها در داستان نیست و حتی برخی از آنها در تضاد با معنای خود است که سبب پدید آمدن جنبهای آیرونی و طنزآمیز میان نام شخص و معنای آن شده است؛ برای مثال، عبدالله نام مباشر سرهنگ است(همان شخصی که به بهانة رد شدن یدالله از ماشزار سرهنگ، خر و بار آن را به آتش کشید) که کاملاً با شخصیت داستان در تضاد است.