چکیده:
روز ۱۷ دیماه سال ۱۳۵۶، مقالهای تحت عنوان «ایران و استعمار سرخ و سیاه» به قلم مستعار احمد رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات به چاپ رسید. این مقاله در سراسر ایران بازتابی گسترده داشت اما با گسترش اعتراضات قم پیآمد آن بهطور فوری جلوهگر شد و با گسترده شدن اعتراضات تعداد کشتگان افزایش یافت. این جستار درصدد است با عنایت به نظریه کورپی و عملکرد محمدرضا شاه در مواجهه با بحران به واکاوی ماهیت مقاله و دلایل و پیآمدهای انتشار آن بپردازد. یافتههای پژوهش حاضر نشان میدهد مقاله 17 دی هم چون جرقهای در دل روزهای پر خفقان و مملو از سرکوب، منجر به اتحاد نیروهای اپوزیسیون با تمسک به ایدئولوژی مذهبی شد و نقطه عطفی جهت مبارزات میدانی گردید. در این میان آنچه حائز اهمیت است روش غیرهوشمندانه رژیم برای مواجهه با مخالفان بود که درنهایت در بستر چنین حوادثی جرقههای انقلاب شکل گرفت.واژگان کلیدی: محمدرضا شاه، امام خمینی (ره)، مقاله 17 دی، قم، تبریز.
n January 7, 1978, an article entitled "Iran and the Red and Black Colonization" written by Ahmad Rashidi Motlagh was published in the newspaper Ettela'at. This article was widely reported throughout Iran, but with the spread of the Qom protests, its consequences became immediately apparent, and the number of people killed increased as the protests spread. This paper seeks to investigate the nature of the article and the reasons and consequences of its publication by considering Korpi's theory and Mohammad Reza Shah's performance in the face of crisis. The findings of the present study show that the article of January 7, like a spark in the heart of suffocating and repressive days, led to the unification of opposition forces based on religious ideology and became a turning point for field struggles. What is important, meanwhile, was the regime's reckless approach to confronting the opposition, which ultimately sparked the revolution in the wake of such incidents.Keywords: Mohammad Reza Shah, Imam Khomeini (RA), Article January 7, Qom, Tabriz.
خلاصه ماشینی:
( اطلاعـات ، ٢٥٣٦، ١٥٥٠٦، (7 سپس قیام ١٥ خرداد را ناشی از همکاری مالکان و علما بر شمرده مینویسد: «از یک سو، عوامل توده ای که با اجرای برنامه اصلاحات ارضـی، همـه امیـدهای خـود را برای فریفتن دهقانان و ساختن ( انجمن های دهقانی) نقـش بـر آب مـیدیدنـد، در برابـر انقـلاب دست به آشوب زدند و از سوی دیگر مالکان بزرگ که سالیان دراز میلیون ها دهقان ایران را غـارت کرده بودند، به امید شکستن این برنامه و رجعت به وضع سـابق ، دسـت و پـول در دسـت عوامـل توده ای و ورشکستگان دیگر سیاسی گذارده بودند و جالب اینکـه ایـن دسـته از کسـانی کـه بـاور داشتند میتوانند چرخ انقلاب را از حرکت باز دارند و اراضی واگذار شده بـه دهقانـان را از دسـت آن ها خارج سازند، دست به دامن عالم روحانیت زدند».
در همین راستا باید به این مطلب اشاره نمود کـه بعـد از بازگشت جیمی کارتر، رئیس جمهور آمریکا از ایران ، هم چنان تظلمـات فراوانـی از عـدم اجـرای فضای باز سیاسی و اقدامات تزویرگرایانه و فریبنده شاه به سازمان ملـل میرسـید؛ بـه عنـوان مثـال نامه کمیته ایرانی دفاع از حقوق بشر در روز شانزدهم آذرماه ١٣٥٦، در نیویورک مستقیماً بـا آقـای کورت والدهایم تسلیم شد و ایشان در همان تاریخ اظهار داشت که به مسائل مندرج در نامـه دقیقـاً رسیدگی خواهد کرد (آرشیو اسناد انقلاب اسلامی، ٧٨.
الف ) شکل گیری اعتراضات روحانیت و توده ها علیه رژیم بعد از انتشار مقاله ١٧ دیماه سال ١٣٥٦ در اکثر شهرهای کشور اعتراضاتی علیه رژیـم شـکل گرفت ازجمله در قم ، مأموران شهربانی برای متفرق کردن معترضـان دسـت بـه خشـونت زدنـد و همین امر منجر به کشته شدن یک تن شد که این اولـین قربـانی انقـلاب بـود (نهاونـدی، ٦٦١) از 102 سوی دیگر، دانشجویان دانشگاه صنعتی آریامهر تهران در ٢١ دی ماه ، به کشتار مـردم قـم ، اعتـراض کردند (صفحاتی از تاریخ معاصر ایران ، ١٣٦٢، ٦٦).