چکیده:
کلیشههای جنسیتی برخاسته از فرهنگ جوامع مردسالار، معرّف باورهای مشترک و محدودکننده در مورد چگونگی عمل افراد در خانواده و جامعه و طبقهبندی جامعه به مردانه و زنانه هستند. نوشتار پیش رو میکوشد تا با بررسی داستان کوتاه «جنیة البجع» غادة السمان برمبنای مهمترین مبانی نقد فرهنگی در حوزة جنسیت و بهچالشکشیدن گفتمان غالب مردسالار و با بهرهگیری از روش توصیفی – تحلیلی نشان دهد که السمان چگونه توانسته است با ترسیم رنجهای زنان در خانواده بهعنوان هویتی مطیع و منفعل در محیطی مردمحور، سیر دگرگونی این زنان و بازیافتن هویت مستقل آنها را در محیطی برابر در بافت داستان خود نشان دهد. مهمترین حوزة مورد انتقاد السمان، حیطة فرهنگ عامة جوامع عربی است که نتوانسته است خود را با مبادی جریان نواندیش معاصر هماهنگ کند. با این توضیح که السمان، آسیبشناسی کلیشههای جنسیتی در مردان را نیز ترسیم کرده و میزان خطای فرهنگ درمورد مردان بهعنوان قشر فرادست جامعة مردسالار را نیز نشان داده است. انتقاد از نابرابریهای جنسیتی، آسیبهای نظام مردسالار، خودباختگی زنان در محیط نابرابر جنسیتی، تعارض مبانی سنت و مدرنیته، و تقلیل زن به هویت جنسی از مهمترین مباحثی است که السمان در نقد فرهنگ جامعة عربی در داستانهای خود برجسته ساخته است.
Gender stereotypes arising from the culture of patriarchal societies introduce common and limiting beliefs about how individuals act in the family and society and the classification of society into masculine and feminine. The present article tries to show how Al-Saman has been able to draw suffering by examining the short story of "Jannat al-Bajja" by Ghada Al-Saman based on the most important principles of cultural criticism in the field of gender and challenging the dominant patriarchal discourse using descriptive-analytical method. Women in the family as an obedient and passive identity in a people-oriented environment, show the transformation of these women and the recovery of their independent identity in an equal environment in the context of their story. The most important area criticized by Al-Saman is the popular culture of Arab societies, which has failed to adapt to the principles of the contemporary modernist movement. Explaining that Al-Saman also depicts the pathology of gender stereotypes in men and also shows the extent of cultural error about men as the upper class of patriarchal society. Criticism of gender inequalities, the harms of the patriarchal system, women's self-destruction in an unequal gender environment, the conflict between the principles of tradition and modernity, and the reduction of women to sexual identity are some of the most important issues that Al-Saman highlights in his stories.
خلاصه ماشینی:
اهميت اين بررسي در واکاوي مفاهيمي است که اساس و مبناي مبارزات آگاهانه و بـه دور از تندروي هاي حرکت فمينيسم در برابر فرهنگ مردسالار عربي است و به دنبـال پاسـخ بـه اين پرسش اصلي است که داستان السمان، چگونه فرهنگ و باورهاي موروثي فرهنگ عربـي را فعالانه نقد کرده و خودآگاهي زنان را راهي براي عبور از اين سنت ها دانسته است .
در اين حالت ، عملکرد يک متن ادبي به عنوان جزئـي از طيـف متـون تـاريخي - فرهنگي همان دوره مدنظر قرار مي گيرد و مسائلي مانند قوانين کيفـري، اولويـت هـاي آمـوزش، نگرشهاي مربوط به امور جنسيتي، ساختارهاي قدرت حـاکم و ايـدئولوژيهـاي مـرتبط بـا آن، نظريه هاي سياسي و اقتصادي رايج و تجربه هاي افراد به حاشيه راندهشده در جامعـه ، مهـم تـرين مسائل مطرح در نقد فرهنگي متون است .
از همين جا است که رابطۀ اين نقد با فمينيسم ٢ يا نقد زنانه برقرار مي شود؛ چـرا کـه فمينيست ها نيز به سلطۀ مردان بر امکانات جامعه معترض بودند و سعي کردند تا نـابرابري بـين زن و مرد را در نقش الگوهاي فرهنگـي جامعـه بـه ويـژه در زمينـۀ جنسـيت برسـاخته از نظـام 1.
يکي از حوزههاي اصلي جدال سنت و مدرنيتـه براساس بازبيني در باورهاي موروثي و خودساختۀ بشري ، حـوزة جنسـيت ١ اسـت کـه موضـوعي مربوط به فرهنگ است و توسط حرکت فمينيسم يا نقد زنانه مطـرح شـد و پايـه هـاي فکـري و فرهنگي جوامع مردسالار را به لرزه درآورد.
بحث و بررسي اصلي ترين مباحث مطرحشده در داستان «جنية البجع » السمان، نقد صريح او به فضاي فکـري و فرهنگي جامعۀ عرب و مباني سنتي متصلب رسوخ يافته در لايه هاي مختلـف آن دربـارة زنـان و الگوهاي نابرابر نظام مردسالاري در جوامع عربي است .