چکیده:
سرقفلی از تاسیس های رایج در عرف بوده ، که بین کسبه و تجار و در بازار برای ملک تجاری مطرح بوده و در سال ٧٦ جنبه قانونی به خود گرفته است و قانون گذار به صراحت از سرقفلی نامبرده و حق کسب یا پیشه یا تجارت را نیز مقنن در قانون روابط موجر و مستاجر مصوب ٥٦ برای مستاجر ملک تجاری قائل شده است و آراء متفاوتی از دادگاه ها در این زمینه صادر شده است ، که ناشی از عدم تبیین ماهیت حقوقی این دو حق میباشد البته حق کسب یا پیشه یا تجارت ازنظر مشهور فقها دارای اشکال شرعی بوده ولیکن سرقفلی به معنای خاص خود مورد تائید میباشد درواقع ماهیت حقوقی سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت کاملا متمایز از یکدیگر است . بطوریکه شرایط تحقق و ایجاد آن ها متفاوت از هم میباشد هرچند دارای وجوه اشتراکی نیز میباشند که همین امر باعث ایجاد اختلاف شده است ولیکن این دو حق متفاوت بوده و دارای آثار متفاوتی میباشند. در این پژوهش هدف بررسی توصیفی- تحلیلی ابعاد مختلف این دو نهاد حقوقی – عرفی و تبیین ماهیت آن ها به جهت کمک رفع ابهامات موجود میباشد.
Goodwill is one of the common establishments, which has been proposed between merchants and traders and in the market for commercial property and has become legal in 1976. The legislator explicitly mentions goodwill and the right of business or profession or trade is also legislated in law. Landlord-Tenant Relations Approved 56 The tenant of commercial property has been granted and different rulings have been issued in this regard, which is due to the lack of explanation of the legal nature of these two rights, of course, the right to business or profession or trade according to famous jurists. It has legal forms, but goodwill is approved in its own meaning. In fact, the legal nature of goodwill and the right of business or profession or trade are completely different from each other, so that the conditions for their realization and creation are different, although they also have a common nature. This has caused a difference, but these two rights are different and have different effects. In this study, the aim is to study the different dimensions of these two legal-customary institutions and explain their nature in order to help resolve the existing ambiguities.
خلاصه ماشینی:
از جمله اين حقوق سرقفلي و حق کسب يا پيشه يا تجارت ميباشد و در جوامع مختلف باتوجه به وضعيت اقتصادي و فرهنگ و عرف آن جوامع تعريف و اجرا شده است در حقوق ايران حق سرقفلي قبل از تصويب قانون مالک و مستأجر مصوب ١٣٣٩ به صورت عرف رايج و مسلم بين عموم مردم به خصوص کسبه و تجار مطرح و از ضمانت اجراي اخلاقي بسيار قوي اي برخوردار بود با تصويب قانون فوق الذکر، اصطلاح حق کسب يا پيشه يا تجارت جايگزين سرقفلي شد وليکن در عمل هر دو اصطلاح به يک معنا و مفهوم به کار برده مي شد گسترش روابط تجاري و ازدياد انواع مشاغل نياز به قانون کامل تر باعث تصويب قانون روابط موجر و مستأجر ١٣٥٦ که کماکان متضمن حق کسب يا پيشه يا تجارت بود گرديد اختلاف نظر در يکي بودن و دو گانگي حق سرقفلي يا حق کسب و پيشه و تجارت و عدم وجود ضابطه در تعيين ميزان آن ها و هم چنين تاثير اين حقوق در تعديل مال الاجاره و تخليه امکان استيجاري و نظريات بعضي از مراجع قضايي در مورد عدم مشروعيت حق کسب يا پيشه يا تجارت از جمله نظر فقهاي شوراي نگهبان که حاکي از فقدان عنوان شرعي اين حق ميباشد (که بيان داشته اند حق کسب يا پيشه يا تجارت در ملک غير مذکور در ماده ١٩ قانون روابط موجر و مستأجر عنوان شرعي ندارد و اگر مقصود سرقفلي ميباشد بايد طبق تحرير الوسيله عمل شود و در ساير موارد مربوط به حق کسب يا پيشه نيز بايد اين نظر رعايت شود).