چکیده:
بحران محیط زیست زمانی اتفاق میافتد که تغییر در محیط یک گونه یا جمعیت، باعث تزلزل در ادامه حیات آن شود. محیط زیست ایران از بحرانهایی از قبیل آلودگی آب، هوا وخاک، کاهش منابع طبیعی و سوختهای فسیلی، دفع زبالهها، جنگل زدایی و بیابان زایی، کمبود بارندگی و کاهش منابع آبی،... رنج میبرد. با توجه به اهمیت بررسی موضوع، هدف اصلی پژوهش، پاسخ به این است که رویکرد جمهوری اسلامی ایران و نهادهای بین المللی در قبال بحرانهای محیط زیست ایران در دوران پس از انقلاب اسلامی به چه صورت بوده است؟ در این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی و فیش برداری و به شکل کتابخانهای به بررسی تطبیقی موضوع پژوهش پرداخته شده است. نتایج این پژوهش بیان میکند که نهادهای بین الملل از طرفی با وضع قوانین حامی محیط زیست در جهت حفاظت از محیط زیست گام برداشته و از سویی با وضع تحریمهای پیچیده، مقابله با بحرانها را بسیار مشکل ساختهاند. در طی سالیان اخیر در داخل کشور بر اساس اصل پنجاهم قانون اساسی نهادها و سازمانهای دولتی و غیر دولتی متعددی در جهت کاهش بحرانهای زیست محیطی فعال بودهاند که با توجه به بهبود رتبه ایران در شاخص عملکرد محیط زیست در سال 2020، میتوان این عملکردها را مفید و در جهت توسعه پایدار دانست.
An environmental crisis occurs when a change in the environment of a species or population dangers its survival. Iran's environment suffers from crises such as water, air and soil pollution, global warming and greenhouse gas emissions, depletion of natural resources and fossil fuels, waste disposal, deforestation and desertification, lack of rainfall and depletion of water resources, pollution Water, and animal’s extinction. In this article, in a descriptive-analytical method and with library method, a comparative study of the approach of the Islamic Republic of Iran and international institutions to Iran's environmental crises in the period after the Islamic Revolution has been done. The results of this study show that international institutions, on the one hand, have taken steps to protect the environment by enacting environmental laws, and on the other hand, by imposing complex sanctions, have made it very difficult to deal with crises. In recent years, according to Article 50 of the Constitution, several governmental and non-governmental institutions and organizations have been active in reducing environmental crises in the country, which can be considered useful and toward sustainable development due to the improvement of Iran's ranking in the Environmental Performance Index in 2020.
خلاصه ماشینی:
در طی سالیان اخیر در داخل کشور بر اساس اصل پنجاهم قانون اساسی نهادها و سازمانهای دولتی و غیر دولتی متعددی در جهت کاهش بحرانهای زیست محیطی فعال بودهاند که با توجه به بهبود رتبه ایران در شاخص عملکرد محیط زیست در سال 2020، میتوان این عملکردها را مفید و در جهت توسعه پایدار دانست.
در مطالعات انجام شده رویکردهای جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با بحران های مختلف زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفته است مرادحاصل و مزینی در مقالهای در سال ۱۳۸۷ به نقش دوگانه دولت جمهوری اسلامی ایران در حفاظت و تخریب محیط زیست اشاره کردند وبیان نمودند که دولت ها از یک سوء منشا تولید آلودگی میباشند و از سوی دیگر بنا به وظایف حاکمیتی خود مسولیت حفاطت از محیط زیست را بر عهده دارند.
به طور مثال نواری در مطالعهای به بررسی رویکردهای جوامع بین المللی در مواجهه با بحران های زیست محیطی پرداخته است و بیان میدارد با اینکه در طول دهه های پیشین» جوامع بین المللی کوشیدهاند از طریق تصویب کنوانسیون های متعدد در زمینه تغییرات آب وهوایی و برگزاری کنفرانسها و نشستهای متعدد در برابر تغبیرات آب وهوایی واکنش نشان دهندء اما گامهای عملی و موثرتری به ویژه از سوی کشورهای توسعه یافته صنعتی باید در این زمینه صورت گیرد(نواری» ۱۳۹۶: ۵۳) مطالعه پیشینه پژوهشی انجام شده نشان میدهد که با وجودی که مطالعات مختلف و محدودی به تفکیک رویکرد جمهوری اسلامی ایران و مجامع بین المللی در مواجهه با برخی از بحران های زیست محیطی را بررسی کردهاند هنوز هیچ مطالعهای در داخل و خارج از کشور به مطالعه تطبیقی این رویکردها نپرداخته است بحرانهای زیست محیطی بحران های محیط زیست» در واقم بحران آگاهی است.