چکیده:
این تحقیق اثرات غیرخطی متغیرهای مؤثر بر نابرابری درآمد، با تأکید بر نقش متغیر وفور منابع بررسی شده است؛ بهطوریکه با استفاده از مدل خود رگرسیون برداری با پارامترهای متغیر در زمان (TVP-VAR) و دادههای سالیانه سالهای 1349-1395، اقدام به بررسی توابع واکنش آنی متغیر در طول زمانِ متغیرهای درآمد سرانه، باز بودن درجه تجارت، رشد ارزشافزوده کشاورزی و فراوانی منابع بر روی ضریب جینی شده است. بر اساس نتایج اثر متغیر فراوانی منابع بر روی ضریب جینی در تمام دوره موردبررسی مثبت بوده است، بهعلاوه شوک مثبت متغیر درآمد سرانه و رشد ارزشافزوده کشاورزی، اثر منفی بر روی ضریب جینی در تمام دورهها داشته است. نتایج بیانگر اثرات مثبت محدود تجارت آزاد بر روی ضریب جینی در دورههای اولیه اثرگذاری است بهطوریکه درنهایت اثرات فوق به منفی تبدیل شده است. بر اساس نتایج، اثرات شوک متغیرها بر روی ضریب جینی در سالهای 1369-1378 متفاوت از سالهای دیگر است، بهطوریکه اجرای سیاست تعدیل اقتصادی در این دوره، به علت اینکه زمینهساز تورمهای فزاینده و افزایش نرخ ارز شده است، اثرات مثبت متغیرهای مدل بر روی کاهش نابرابری درآمدی را کاهش داده است. نتایج تحقیق حاضر بیانگر نقش رویکردهای سیاستگذاری هر دوره در بررسی نحوه اثرگذاری متغیرهای مدل بر روی ضریب جینی را دارد.
In this research, the nonlinear effects of variables affecting income inequality have been examined, with emphasis on the role of variable resource abundance, so that using the Time Varying Parameter Vector Autoregressive Model (TVP-VAR) and annual data of 2016-1970 periods, The impulse response functions of Gini coefficient which is varying over time is investigated for shocks on the variables, per capita GDP, degree of trade openness, agricultural value added growth and abundance of resource. Based on the results, the effect of the variable resource abundance on the Gini coefficient has been positive on all the studied period and has led to an increase in income inequality. In addition, the positive shock to the variables per capita income and the value added of agriculture had a negative effect on the Gini coefficient and led to a reduction in income inequality. Also, the effect of the trade openness variable on Gini coefficient illuminates the positive effects of trade openness in early periods of influence, so that, the mentioned positive effects have a decreasing trend. Also, the effect of the shock of variables on the Gini coefficient in 1990-1991 is different from that of other years, so that implementation of economic adjustment policy, due to increasing inflation and rising exchange rates, has reduced the positive effects of model variables on income inequality. The results of this study indicate the role of policy approaches of each period in studying the effect of model variables, an issue that highlights the use of nonlinear models.
خلاصه ماشینی:
هدف از این پژوهش ، بررسـی اثـرات متغیرهای مورد بررسی خصوصاً وفور منابع بر نابرابری درآمد در ایران است ؛ بـه طـوریکـه با اسـتفاده از مـدل خودرگرسـیون بـرداری بـا پارامترهـای متغیـر در زمـان (TVP-VAR) و داده های سالیانه سال های ١٣٩٥-١٣٤٩، اقدام به بررسی توابع واکـنش آنـی متغیـر در طـول زمانِ متغیرهای درآمد سرانه ، باز بودن درجه تجارت ، رشد ارزش افزوده بخش کشـاورزی و فراوانی منابع بر روی ضریب جینی شده است .
ایران به عنوان یکی از کشورهای دارای سرمایه غنی طبیعی به ویژه منابع نفتـی و گـازی، از پدیده نفرین منابع مصون نمانده است و یکـی دیگـر از مشـکلاتی کـه در زمینـه بررسـی عوامل مؤثر بر نابرابری درآمدی وجـود دارد، عـدم توانـایی مـدل هـای خطـی در شناسـایی عدم تقارن ها (Asymmetry) (شامل شکسـت هـای سـاختاری) در سـریهـای زمـانی اسـت ؛ بررسی پیشینه تحقیقات انجام گرفته بیانگر این است که در مطالعات تجربی انجام گرفتـه در اقتصاد ایران ، از مدل های خطی با ضرایب ثابت بـرای بررسی چنین ارتباطی بـین متغیرهـای مدل استفاده شده است این در حالی است کـه بسـته بـه شـرایط حـاکم بـر اقتصـاد کشـور ممکن است ارتباط بین متغیرها تغییر کند، مسئله ای که لزوم استفاده از مدل هـای جدیـدتری که تخمین های دقیقیتری را در مقاطع زمانی مختلف ارائـه دهـد بیـان مـیکنـد؛ مـدل هـای پارامترهای متغیر در طول زمان (TVP) که در مطالعات بین المللی در حـال گسـترش هسـتند امکان چنین بررسی را فراهم میآورد؛ بر این اساس در این تحقیق بـا اسـتفاده از یـک مـدل خودرگرسیون برداری (Vector Auto Regression)VAR با پارامترهای متغیـر در طـول زمـان (TVP-VAR) که بسطی از مدل مطالعه کـروبلیس (Korobilis) (٢٠١٣ص : ١٧٠-١٧٧) اسـت .