چکیده:
توجه به مفهوم نظام بین المللی و چگونگی تغییر ساختارآن جایگاه ویژه ای در مطالعات روابط بین الملل داشته و محل مجادلات نظری گسترده بوده است. عوامل و پیشرانهای متعددی در تغییر و تحول نظام بین الملل اثرگذار هستند. سوال اصلی پژوهش این است که چه عواملی بر ساختار نظام بین المللی تاثیرگذارند و به عبارت بهتر پیشرانهای موثر بر ساختار نظام بین الملل کدامند؟ بنابراین هدف مقاله حاضر شناخت پیشران های موثر بر ساختار نظام بین الملل با نگاهی آینده پژوهانه است.در این پژوهش ضمن بهره گیری از نظریه واقعگرایی ساختاری (نوواقعگرایی) به عنوان چارچوب نظری، از تحلیل ساختاری توصیفیISM و برنامه میک مک استفاده شده است. در فرایند شناسایی پیشران های تاثیرگذار بر ساختار نظام بین الملل از روش « مصاحبه فردی » و « مطالعه کتابخانه ای » استفاده شده و برای طراحی مدل آینده نظام بینالملل از روش مدلسازی ساختاری-تفسیری بهره گرفته شده است. مدلسازی ساختاری-تفسیری یکی از روشهای اکتشافی طراحی مدل است که امکان ترسیم روابط پیچیده بین تعداد زیادی از عناصر را در یک موقعیت پیچیده تصمیمگیری را فراهم میکند. پس از بررسی عواملی از قبیل قدرت سیاسی، قدرت اقتصادی و نظامی، قدرت فرهنگی، جهانی شدن، نهادهای بینالمللی، تغییرات آبوهوایی، گسترش فناوری، سلاحهای کشتار جمعی، درگیریهای منطقهای، حقوق بشر، تروریسم، مهاجرت و تابعیت، بیماریهای واگیر و جمعیت که در فرضیه پژوهش مطرح شده بودند، یافته های پژوهش نشان میدهد که قدرت سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی تاثیر گذارترین پیشران در تحول ساختار نطام بین الملل هستند.
Attention to the concept of the international system and how to change its structure has had a special place in the study of international relations and has been the site of widespread theoretical controversy.Numerous factors and drivers are influencing transformation of the international system.The main question of the research is what factors affect structure of the international system and in other words what are drivers of structure of international system?Therefore, the aim of this article is to identify drivers of structure of international system with a futuristic perspective. In study, while using the theory of structural realism (neo-realism) as a theoretical framework, descriptive structural analysis of ISM and Mick Mac program has been used. In the process of identifying drivers of the structure of international system, the method of "individual interview" and "library study" has been used and to design the future model of international system, the method of structural-interpretive modeling has been used. Structural-interpretive modeling is one of the exploratory methods of model design that allows drawing complex relationships between a large number of elements in a complex decision-making situation. After examining factors such as political power, economic and military power, globalization, international institutions, climate change, the spread of technology, weapons of mass destruction, regional conflicts, human rights, terrorism, immigration and citizenship, infectious diseases and population. Were proposed in the research hypothesis, research findings show that political, economic, military and cultural power are most influential drivers in evolution of structure of international system.
خلاصه ماشینی:
اين پيشـران هـا نشأت گرفته از قدرت هاي اصلي ساختار نظام بين المللي است يک عامل به خوديخود نميتواند عامل و به وجود آورنده ساختار نظام بين المللي باشد ليکن مجموعه از تکه هاي جورچين ميتواند تشکيل دهنـده ايـن نظام باشد در اين مقاله با هدف شناسايي پيشران هاي مؤثر بر ساختار نظام بين الملل سعي شده در چارچوب نظري نوواقع گرايي و تحليل ساختاري توصيفي ISM و برنامه ميک مک به پاسخ اين سؤال برسيم که چـه عواملي بر ساختار نظام بين المللي تأثيرگذارند؟ فرضيه مطرح شده که با پژوهش کيفي و خبرگي به شناسايي ١٥ عامل دست يافته است که قدرت سياسي اقتصادي نظـامي و فرهنگـي بيشـترين پيشـران تأثيرگـذار بـه حساب ميآيد.
ازاين رو، به زعم بوزان رابطه بين ابرقدرت ها و قدرت هاي بزرگ ، عاملي است که ماهيت عملياتي سـاختار قـدرت بـين الملـل را تعيـين ميکند که هانتينگتون آن را نظام تک - چندقطبي مينامد نظـام تـک –چنـدقطبي، اشـاره بـه ساختار نظامي دارد که در آن يک ابرقدرت و چند قدرت بزرگ ، ساختار توزيـع قـدرت را شکل ميدهند در چنين نظامي، ابرقدرت تنها نظامي است که در همه ابعاد قدرت اقتصادي، نظامي ديپلماتيک ، ايدئولوژيک تکنولوژيک دست بالا را دارد و از توانـايي و امکانـات لازم براي پاسداري از منافع خود -تقريباً در سراسر جهان - برخوردار اسـت .
تـوان اقتصادي ج ) پهنه سرزمين وسيع ه ) توسعه نظامي در قالـب توانـايي توسـعه يافتـه اي بـراي مبادرت به جنگ هسته اي ابرقدرت به کشوري گفته ميشود کـه داراي موقعيـت ممتـاز در روابط بين الملل است و توانايي تأثيرگذاري بر طرح ها و رخدادها در مقيـاس جهـاني دارد؛ بنابراين ابرقدرت ها بايد داراي قابليت هاي نظامي و سياسـي و اقتصـادي درجـه يـک بـراي حمايت از اين گونه توانايي باشند.