چکیده:
سیاستگذاری و برنامهریزی صحیح اقتصادی در هر کشور مستلزم شناخت امکانات و قابلیتهای تولیدی و مزیت اقتصادی مناطق مختلف آن کشور است. صنعت فولاد از صنایع مهم زیربنایی توسعه کشور ایران محسوب میشود که از پتانسیل صادراتی بالایی برخورداراست. هدف پژوهش حاضر، شناخت مزیت نسبی زیربخشهای بالادست و پاییندست صنعت فولاد استان یزد طی سالهای 1383 تا 1397 میباشد، چرا که بخش اعظم معادن سنگ آهن کشور در استان یزد قرار گرفته است. ابزار سنجش، مدل اقتصاد پایه و شاخص ضریب مکانی است که با استفاده از آمار مربوط به حسابهای منطقهای بانک مرکزی و مرکز آمار ایران محاسبه شدهاست. ضریب مکانی، اهمیت نسبی یک فعالیت را در منطقه نسبت به اهمیت نسبی همان فعالیت در اقتصاد ملی نشان میدهد. نتایج بررسیهای پژوهش نشان داد؛ استان یزد در صنایع بالادست نسبت بهکل کشور از تخصص تولیدی بیشتری برخوردار است و منطقه صادرکننده ارزشافزوده در فعالیت موردنظر است. درحالیکه در بخش پاییندست عملکرد درآمدی ضعیفی را تجربه کرده است و درواقع منطقه واردکننده ارزشافزوده در این بخش است.بهطورکلی بررسی یافتههای پژوهش و پتانسیل تولیدی استان از قبیل؛ موقعیت جغرافیایی و ارتباطی با مراکز استانهای اطراف، وجود نیروی کار متخصص و کارآمد در زمینه صنعت و معدن، علاقه سرمایهداران منطقه به سرمایهگذاری در بخش صنعت، دسترسی آسان سرمایهگذاران به بازارهای هدف، دسترسی راحت تولیدکنندگان به بازارهای هدف و توجه به مسائل کمآبی و غیره نشان داد؛ توسعه در بخش صنایع پاییندست فولاد نهتنها منجر به توسعه اقتصادی میشود بلکه همراه با رشد و افزایش ظرفیتهای تولیدی اعم از ظرفیتهای فیزیکی، انسانی و اجتماعی استان است و در کنار رشد کمی تولید، توان بهرهبرداری از منابع موجود بهصورت مستمر و پویا افزایشیافته و هرروز نوآوری جدیدی صورت خواهد گرفت. اما به دلیل عدم جامعنگری در خصوص پروژههای توسعه از معدن تا محصول نهایی با ارزشافزوده بالا، تاکنون کمترین بهرهمندی را از ارزشافزوده بخش پاییندست داشته است.
Proper economic policy-making and planning in any country requires recognizing the facilities and production capabilities and economic advantage of different regions of that country. The aim is to recognize the relative advantage of the upstream and downstream sub-sectors of the steel industry of Yazd province during the years 2004-2018 which used the spatial coefficient model. The results showed a value added for the spatial coefficient index, Yazd province had more production expertise in upstream industries than in the whole country and was also an exporter of added value in the desired activity. But the spatial value added index of the province in the downstream industries for the entire period, was less than one. According to the results, Yazd province has less production expertise in the activity in question than the whole country and is an importer of added value in this sector. Yazd province has been a supplier of steel raw materials for many years, due to lack of comprehensiveness of development projects from mining to high value-added final product, has always had the least benefit from the value added of this sector and A significant number of industrial and construction projects in the province, the required steel structures are supplied from outside the province. Provincial planners should decide on investment, resource allocation and budgeting according to the province's advantage in order to increase the province's value-added growth in the downstream part of the steel industry.