چکیده:
وجود فساد مالی برای نظامهای سیاسی ایجاد مسأله میکند چرا که در ایجاد یا عمیقتر نمودن شکاف بین نظام سیاسی و جامعه، ایجاد نارضایتی سیاسی و بروز انقلاب نقش دارد. بااینوجود در مطالعات ریشهشناسانه انقلاب اسلامی ایران، هنوز معلوم نشده است که در فضای علل نارضایتی سیاسی از حاکمیت پهلوی، نارضایتی از فساد مالی چه نقش و جایگاهی دارد. پژوهش حاضر برای رفع این ابهام مطالعهی شعارهای این انقلاب را برگزیده است. پرسش این است که: «بر اساس شعارهای انقلاب اسلامی ایران پدیده نارضایتی از فساد مالی چه تأثیر و نقشی در وقوع انقلاب اسلامی داشته است؟» با روش تحلیل محتوا، نتیجه این است که: در شعارهای انقلاب اسلامی ایران، نارضایتی از فساد مالی پس از نارضایتی از وضعیت سیاسی، دومین علت نارضایتی از حاکمیت و لذا شرط لازم وقوع انقلاب اسلامی است. انقلابیون در شعارهای خود به ترتیب به رانت، اختلاس، شکل عام فساد مالی و قاچاق اعتراض داشتهاند. همچنین دومین ویژگی نظام سیاسی مورد مطالبه شعاردهندگان به عنوان نظام جایگزین حاکمیت پهلوی، پاک بودن از فساد مالی است.
The existence of financial corruption creates a problem for political systems because it plays a role in creating or deepening the gap between the political system and society, creating political dissatisfaction and revolution. However, in the etymological studies of Iran's Islamic Revolution, it is not yet clear what role and position dissatisfaction with financial corruption has in the space of causes of political dissatisfaction with the Pahlavi rule. The current research has chosen to study the slogans of this revolution to resolve this ambiguity. The question is: "According to the slogans of the Islamic Revolution of Iran, what effect and role did the phenomenon of dissatisfaction with financial corruption have in the occurrence of the Islamic Revolution?" With the method of content analysis, the result is that: in the slogans of the Islamic Revolution of Iran, dissatisfaction with financial corruption is the second cause of dissatisfaction with the government, after dissatisfaction with the political situation, and therefore a necessary condition for the occurrence of the Islamic Revolution. In their slogans, revolutionaries protested against rent, embezzlement, general form of financial corruption and smuggling. Also, the second characteristic of the political system demanded by the chanters as an alternative system to the Pahlavi rule is to be free from financial corruption.
خلاصه ماشینی:
پرسش اساسی این است که «بر اساس شعارهای انقلاب اسلامی ایـران پدیـده نارضـایتی از فساد مالی چه تأثیر و نقشی در وقوع انقلاب اسلامی داشته اسـت ؟» در راسـتای پاسـخ بـه ایـن پرسش ، بدین پرسش های جزیی باید پاسـخ داده شـود: الـف ) آیـا در جریـان انقـلاب اسـلامی شعاری علیه فساد مالی داده شده است ؟ این شعارها در بین مجموع شعارها چـه سـهمی نسـبت به دیگر خواسته های مخالفان دارند؟ ب) شعارهای علیـه فسـاد مـالی چـه مـاهیتی دارنـد و بـه کدامیک از مصادیق فساد مالی مربوط هستند؟ سهم هر یک از مصادیق فساد مـالی از نارضـایتی عمومی چقدر است ؟ و ج) آیا در شعارها نارضایتی از فساد مالی، سیاسی شده است ؟ یعنی ایـن که آیا حاکمیت از منظر مخالفان عامل فساد مالی شناخته شدهاند و یا خیـر؟ پـژوهش حاضـر در تلاش است با روش تحلیل محتوا به این پرسش ها پاسخ دهد.
مصادیق فساد مالی عبارتند از: الف ) رانت (Rent): درآمـد یـا جـایزهای سرشار است که در ازاء امتیازات خاص تصاحب شده، به شخص یا اشخاص و یا نهادهـا تعلـق میگیرد (همدمی ١٣٨٣: ٣٦)؛ ب) ارتشاء (Bribery):«پیشنهاد، پرداخت ، پذیرش یا درخواسـت مال در مقابل انجـام عملـی کـه غیرقـانونی ویـا مسـتلزم نقـض وظـایف یـک منصـب اسـت (٥ :٢٠٠٩ Transparency international)؛ج ) اختلاس (Embezzlement): دزدی کـارگزار دولـت از منابع و امکاناتی است کـه بـه واسـطه جایگـاهش در اختیـارش قـرار گرفتـه تـا در زمینـه هـای مشخصی هزینه نماید (٩٦ :١٩٩٣ Green)؛ د) قاچاق (contraband): «تخلفی گمرکی است ؛ شـامل جابه جایی کالا در طول یک مرز گمرکی به روش مخفیانه و به منظـور فـرار از نظـارت (تعرفـه ) گمرکی » و یا ورود کالای غیرقانونی به داخل کشور (بنائی ١٣٧٧: ٧٦ و احمدی ١٣٨٢: ٣١).