چکیده:
اتحاد اسلامی مقوله ای است که آثار معنوی و فرهنگی آن در طول تاریخ بر کسی پوشیده نیست، در مقابل این واژه تفرقه
است که یادآور ظلمت و تخریب هر اتحاد و انسجام است. دعوت مسلمانان به اتحاد و همدلی از کتاب آسمانی سرچشمه می -
گیرد و در جویبار رهنمودهای رسول خدا (ص) و مولای متقیان (ع) جاری میگردد. از اهداف و آرمان های مسلمانان «وحدت
اسلامی» است. مصلحان مسلمان میکوشیدند تا در جهان اسلام اتحاد و همگرایی به وجود آید. عالمان دینی در عصرحاضر با
بهره گیری از این زلال جاودان به روشنگری جامعه پرداختهاند. این تفکر به وسیله اندیشمندجهان اسلام سیدجمال الدین
اسدآبادی و همفکرانش، در بحبوحۀ استعمار مسلمانان، به عنوان سلاحی موثر به کار گرفته شد و مبنای کار شاعران ایرانی در
عصر مشروطه قرار گرفت. شاعران مشروطه لزوم ایجاد اتحاد را در بین هموطنان خود احساس میکردند؛ بنابراین در اشعارشان
به وضوح آنان را به اتحاد دعوت میکردند. در این پژوهش برآنیم تا ضمن بیان تعریف اتحاد و ابعاد آن به بررسی شعر شاعران
برجسته دوره مشروطه در خصوص اتحاد همرا با ذکر شواهد شعری آنان بپردازیم.
خلاصه ماشینی:
تنها ديني که اساس آئين خود را برپايه وحدت مسلمانان قرار داده است دين مقدس اسلام است : « واعتصموا بحبل الله جميعا ولا تفرقوا واذکروا نعمت الله عليکم إذ کنتم أعداء فألف بين قلوبکم فأصبحتم بنعمته إخوانا وکنتم علي شفا حفرة من النار فأنقذکم منها کذلک يبين الله لکم آياته لعلکم تهتدون (آل عمران /٩٩) همگي به ريسمان خدا چنگ زنيد و پراکنده نشويد ونعمت خدا را بر خود ياد کنيد آنگاه که دشمنان يکديگر بوديد پس خداوند ميان دلهاي شما الفت انداخت تا به لطف او برادران هم شديد و بر کنار پرتگاه آتش بوديد که شما را از آن رهانيد اين گونه خداوند نشانه هاي خود را براي شما روشن ميکند باشد که راه يابيد.
«چون جنگ جهاني درگرفت ، عنوان اتحاد اسلام که آوازه آن ساليان دراز به گوش اغلب ايرانيان رسيده بود، از نو به ميان آمد و اين ترانه خوشايند که با فتواي علماي شيعۀ مقيم عتبات و شرکت بعضي از آنان در جبهه جنگ همراه بود، انبوه ايرانيان را که از مظالم روس و انگليس دلگير بودند، با عثمانيان هم آواز کرد سيدجماالدين ، درمان درد جوامع اسلامي را در اصلاح انديشه و بينش مسلمانان ميدانست .