چکیده:
در قصههای کوتاه عیاری فارسی، زنان نقش و حضوری برجسته، زنده، محوری و اثرگذار دارند که به انحاء و اشکال گوناگون در این متون انعکاس یافته است. گفتمان عیاری در تاریخ ایران، همواره در تقابل با نظم مسلط موجود شکل گرفته و درپی حقطلبی، برابریخواهی، رفع خودکامگی، تبعیض و ستم بوده است. زنان عیار در قصههای عیاری، نمایندة همین گفتماناند و بهنوعی خردهفرهنگ عیاری را در تقابل با نظام مردسرور ظالمانه و بیاخلاق نمایندگی میکنند. این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل محتوا انجام شده است. در ابتدا قصههای عیاری زنانه گردآوری، سپس شیوة چارهاندیشیهای زنان دربرابر انواع ظلم و استبداد مردان، بهویژه در موضوع تبعیض جنسیتی، احصاء، تحلیل و تبیین شدهاند. براساس یافتههای پژوهش، بیشترین بسامد این چارهاندیشیها به تحقیر، فریب دادن، مبدلپوشی، استفاده از داروی بیهوشی و فرار مخفیانه اختصاص دارد. غالب مکرهایی که زنان بهکار میگیرند از نوع واکنشی هستند؛ یعنی در حکم پاسخهایی ازسوی زنان هستند که دربرابر تنوعطلبی جنسی مردان، بیعدالتی، نابرابری، ستم، زورگویی، خودکامگی، و اعمال قدرت جامعة مردسالار بهکار گرفته میشوند. در این بافت است که زنان مجال «مردانگی» مییابند.
AbstractIn Ayyari Persian short stories, women have a prominent, vivid, pivotal, and influential role and presence. It is reflected in various ways and forms in these texts. Ayyari discourse in the history of Iran has always been formed in opposition to the existing dominant order, seeking rights and equality, and eliminating authoritarianism, discrimination, and oppression. Ayyar women in Ayyari's stories represent the same discourse and, in a way, represent Ayyari's subculture in the face of an oppressive and immoral male-dominated system. This research has been done with a qualitative approach. It uses content analysis method. First, the stories of Ayyari women are collected, then the way of thinking of women in the face of all kinds of oppression and tyranny of men, especially in the field of gender discrimination, are counted, analyzed, and explained. According to the research findings, the highest frequency of these tricks is dedicated to humiliation, deception, disguise, use of anesthesia, and secret escape. Most of the tricks used by women are reactionary, that is they are responses from women to male sexual diversity, injustice, inequality, oppression, coercion, authoritarianism, and the exercise of power in a patriarchal society. It is in this context that women find opportunity for "masculinity.
خلاصه ماشینی:
ک: (کارا مصطفي، ١٣٩٦: ٤١-٨٧) 291 جامعۀ مردسالار ما همواره با اعمال تبعيض هاي جنسيتي در تلاش بوده است زن را به عنوان انسـان دست دوم نگاه دارد، اما متون عياري ادب عامه ، خرده فرهنگ يا گفتمـاني را برسـاخته کـه در بسـتر آن زنان دربرابر سد ستبر نظام مردسرور مقاومت ميکنند و به دنبال ساختن روزنه اي براي ايجـاد خلـل در اين نظام زن ستيز و اثبات شايستگيهاي خود هستند.
هدف پژوهش حاضر اين است که مهـم تـرين ترفنـدها و مکرهـاي زنـان را در قصـه هـاي عيـاري شناسايي نمايد و به اين پرسش پاسخ دهد که قصه هاي عامۀ عياري به چه ترتيب به مثابـه پادگفتمـاني دربرابر گفتمان مسلط مردسالار، فرصتي براي ابراز وجود و تبلور شايستگيهـاي زنـان فـراهم مـيآورد؛ موضوعي که ميتواند ما را به شناخت بيشتر روحيات فردي، اجتماعي و روان شناسـانۀ زنـان ، همچنـين محدوديت ها، ممنوعيت ها و شرايط اجتماعي حاکم بر زيست جهان آنان در گذشته آشـنا سـازد.
در اين پژوهش ، کوشش شده است با اسـتفاده از روش تحليـل محتـواي کيفـي، همۀ قصه هاي مجموعۀ نوزده جلدي «فرهنگ افسانه هاي مردم ايران » (گردآوريشده توسط علـياشـرف درويشيان و رضا خندان ) و «افسانه هاي ايراني» (جمع آوري شده توسط محمد قاسم زاده در جلد پـنج و شش ) مورد مطالعه قرار گيرد؛ آن گاه قصه هاي عياري با محوريت زنان از بين آنها احصـاء شـود.