چکیده:
چکیده
پس از ورود دین اسلام به ایران، زرتشتیان با انگیزههای مختلف سیاسی، اجتماعی، دینی و اقتصادی گوناگون به دین اسلام گرویدند. این پژوهش بر آن است با استفاده از روش توصیفی– تحلیلی و با بهرهگیری از منابع تاریخی به بررسی تأثیر انگیزههای اقتصادی زرتشتیان در گروش به دین اسلام بپردازد؛ موضوعی که تاکنون چندان مورد توجه پژوهشگران قرار نگرفته است. نتیجه این پژوهش نشان میدهد که زرتشتیان در سده نخست هجری افزون بر انگیزههای سیاسی، اجتماعی و دینی بنا به انگیزههای اقتصادی مختلف از جمله سهیم شدن در غنایم جنگی، دریافت مقرری از دیوان عطا، دریافت پول به ازای خواندن نماز، دستیابی به مناصب حکومتی، رهایی از پرداخت جزیه و کاهش میزان خراج از دین زرتشتی برگشتند و به اسلام گرویدند.
After the arrival of Islam in Iran, Zoroastrians converted to Islam with different political, social, religious and economic motives. This research intends to study the effect of Zoroastrian economic motives in converting to Islam by using descriptive-analytical method and using historical sources; This is a topic that has not received much attention from researchers. The result of this study shows that Zoroastrians in the first century AH in addition to political, social and religious motives according to various economic motives, such as sharing spoils of war (Ghanimat), receiving a stipend from the Court of Atta (Diwan-iʿataʾ), attainment of government positions, exemption from paying poll tax (Djizya), and reduction of tribute (Kharaj) from the Zoroastrian religion converted to Islam.
خلاصه ماشینی:
نتيجـۀ ايـن پـژوهش نشـان ميدهد که زرتشتيان در سده نخست قمري افزون بر انگيزه هاي سياسي، اجتماعي و ديني، بنا به انگيـزه هـاي اقتصادي مختلف از جمله سهيم شدن در غنايم جنگي، دريافت مقرري از ديوان عطا، دريافت پـول بـه ازاي خواندن نماز، دستيابي به مناصب حکومتي، رهايي از پرداخت جزيه و کاهش ميزان خراج ، از دين زرتشـتي برگشتند و به اسلام گرويدند.
برخـي محققـان ماننـد سر توماس آرنولد بر اين باورند که گروش ايرانيـان بـه اسـلام معلـول زور و فشـار نبود، بلکه مردم ايران به علت قرارگرفتن در وضعيت سياسـي، اجتمـاعي و اقتصـادي که در سال هاي پاياني حکومت ساسانيان گرفتار آن بودند، آمادگي عقلاني و روانـي لازم را براي گروش به دين تازه داشتند (آرنولـد، ١٣٥٨: ١٥٠).
از اين رو، هنگامي که مسلمانان به ايـران وارد شدند، واکنش طبقات مختلف در قبال پذيرش يا عدم پذيرش دين اسلام يکسـان نبود؛ به همين دليل عرب هاي مسلمان در طول سه سد ە نخست قمري ناچار بودند بـا توجه به شرايط سياسي، اقتصـادي، اجتمـاعي و جغرافيـايي موجـود در هـر يـک از مناطق و ايالات ايران ، از شيو ە خاصي براي تشويق زرتشتيان به گروش به دين اسـلام استفاده کنند.
٤ حاکمان مسلمان در نظر داشتند از طريق وضع جزيه بر زرتشتيان و ساير اهل کتاب ، آنان را از لحاظ اجتماعي و اقصادي تحت فشار قرار دهنـد و بـه پـذيرش ديـن تـازه ترغيب کنند؛ چنان که گروهي از اشراف اصفهان پس از فتح جي توسط مسلمانان ، به علت اکراه از پرداخت جزيه ، فرمان بردار فاتحان شدند و تغيير دين دادند (بـلاذري ، ١٩٧٨: ٣٠٦).