چکیده:
تأمین امنیت ملی، به عنوان شرط اساسی بقای کشورها، تابع بکارگیری طیف فراگیری از عناصر مادی و معنوی قدرت ملی است. با توجه به تأثیر موقعیت و ویژگیهای جغرافیایی و ژئوپلیتیکی بر قدرت و امنیت ملی، تبیین نظری رویکرد کشورها به فراوری ظرفیتهای مناطق و قلمروهای ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی ممتاز برای تأمین امنیت ملی حائز اهمیت است. امروزه مناطق ساحلی اقیانوسی، کارکردهای امنیتی، سیاسی، اقتصادی و ارتباطات منطقهای و بینالمللی زیادی برای کشورها دارند و اهمیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی آنها در سطوح محلی، ملی، منطقهای و جهانی رو به افزایش است. این مناطق میتوانند تأثیر چشمگیری بر منزلت و وزن ژئوپلیتیکی و جایگاه کشورها در مناسبات منطقهای و بینالمللی بر جای گذارند. این تحقیق با هدف تبیین نظری تأثیر عوامل جغرافیایی و ژئوپلیتیکی مناطق ساحلی اقیانوسی بر امنیت ملی انجام شده است. تحقیق از نوع بنیادی است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و از روش کتابخانهای و اسنادی برای گردآوری دادهها و اطلاعات، با بهرهگیری از ابزار فیشبرداری استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که تحلیل تأثیر مناطق ساحلی اقیانوسی بر امنیت ملی از طریق دو متغیر میانگر «توسعه» و «قدرت ملی» قابل تبیین است. ویژگیهای جغرافیایی و عوامل ژئوپلیتیکی مناطق ترکیبی ساحلی اقیانوسی (آبی و خشکی)، از طریق تأثیر بر شاخصهای توسعه و نیز تغییر وزن و برایند قدرت ملی کشورها، در قالب هفت عامل مکانی- فضایی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، زیستمحیطی و نظامی بر امنیت ملی آنها تأثیرگذارند.
Ensuring national security, as a basic condition for the survival of countries, depends on the use of a wide range of elements of national power. Considering the influence of geographical and geopolitical location and characteristics on power and national security, the theoretical explanation of countries' approach to developing the capacities of privileged regions is important to ensure national security. Today, oceanic coastal areas have many security, political, economic and communication functions for countries, and their geopolitical and geostrategic importance is increasing at the local, national, regional and global levels. These regions can have a significant impact on the geopolitical weight and position of countries in international relations. This research has been done with the aim of theoretically explaining the influence of geographical and geopolitical factors of oceanic coastal areas on national security. The research is of fundamental type and its method is descriptive-analytical. To collect data and information, a library and document method was used, using a survey tool, and an expert survey method (21 top experts, at a strategic level) using a questionnaire. The results of the research show that the analysis of the impact of oceanic coastal areas on national security can be explained through two mediating variables "development" and "national power". The geographical and geopolitical characteristics of combined oceanic coastal areas (water and land), through the influence on the development indicators and also change the national power of the countries, in the form of seven spatial-spatial, political, economic, cultural, social, biological factors. environmental and military influence on their national security. The dimensions, components and indicators of the impact of oceanic coastal areas on national security have also been calculated, weighted and theoretically modeled.
خلاصه ماشینی:
با توجه به تأثير موقعيت و ويژگيهاي جغرافيايي و ژئوپليتيکي بر قدرت و امنيـت ملي، تبيين نظري رويکرد کشورها به فراوري ظرفيت هاي مناطق و قلمروهاي ژئـوپليتيکي و ژئواسـتراتژيکي ممتاز براي تأمين امنيت ملي حائز اهميت است .
ويژگيهاي جغرافيايي و عوامل ژئوپليتيکي مناطق ترکيبي سـاحلي اقيانوسـي (آبـي و خشکي)، از طريق تأثير بر شاخص هاي توسعه و نيز تغيير وزن و برايند قدرت ملي کشورها، در قالب هفـت عامل مکاني- فضايي، سياسي، اقتصادي، فرهنگي، اجتماعي، زيست محيطي و نظامي بـر امنيـت ملـي آنها تأثيرگذارند.
به هر روي، مسئله اصلي اين تحقيق ، تبيين و تحليل نظري تأثير عوامـل جغرافيـايي و ژئـوپليتيکي مناطق ساحلي اقيانوسي ، به عنوان يک ظرفيت ممتاز براي تأمين امنيت ملي است ، تا از گذر تعيـين ابعاد، مؤلفه ها و شاخص هاي علمي، چهارچوبي نظري و تبييني براي مطالعات کاربردي حوزه هـاي مورد مطالعه فراهم نمايد.
از سـوي ديگر، به دليل نقش آفريني ژئوپليتيکي در پروژه هاي انتقـال انـرژي و کـالا و خطـوط ريلـي ، ايـران مي تواند از اين ظرفيت براي تشکيل نهادهاي منطقه اي و بين المللي ، خصوصاً در اقيانوس هند بهره برده ، منافع کشورهاي ديگر را بـا سـاحل دريـاي عمـان پيونـد دهـد و عـلاوه بـر ارتقـاء منزلـت ژئوپليتيکي خود، با بسترسازي اجماع منطقه اي و جهاني ، فرصـت هـاي جديـدي را بـراي تضـمين امنيت ملي خود توليد نمايد.
در اين مقاله ، نظريه ها و مدل هـاي مربـوط بـه منـاطق سـاحلي اقيانوسي و قدرت دريايي بررسي و نقد شده و با ارائه مدل نظري (مفهومي) پژوهش ، نقش عوامل و مؤلفه هاي جغرافيايي و ژئوپليتيکي مناطق ساحلي در امنيت ملي کشـورها، از رهگـذر متغيرهـاي ميانگر توسعه و قدرت ملي تحليل شده است .
Boston, Dover Publications OECD (2116), The Ocean Economy in 2131, OECD Publishing, Paris, https://doi.