چکیده:
ابن میثم محدث ، فقیه و متکلم مشهور شیعی در قرن هفتم است ،که مهمترین اثر او شرح نهج البلاغه است. در این نوشتار به بررسی روش ابن میثم در شرح نهج البلاغه می پردازیم .این شرح یک شرح فلسفی کلامی است که از مهمترین شاخصه های آن می توان به استناد به آیات الهی و روایات معصومین، به کارگیری استدلالات عقلی، استفاده از شروح دیگر، استفاده از نظرات و سخنان دانشمندان علوم تجربی واستناد به کتب آسمانی پیشین واستناد به شعر.و ضرب المثلها... اشاره کرد.
خلاصه ماشینی:
25 بعنوان مثال ایشان آیه شریفه « وِان تعدّوا نعمه الله لا تحصوها» را مصدر و منشا جمله « و لا تحصی نعمائه العادّون » و در شرح عبارت « و لا وقتٌ معدود و اجلٌ ممدود» این چنین بیان می کند که حضرت وقت را جز شمردنیها توصیف فرموده مانند سخن حق تعالی « فی ایامٍ معدودات » یعنی روزگاران شمرده شده [١٠] در شرح خطبه اول فصل سوم که مربوط به خلقت حضرت آدم علیه السلام است می گوید که هر فراز از کلام امام علیه السلام اشاره به آیه ای است «تربه » اشاره به «خلقه من ترابه ...
د) اشاره به تفسیر آیه قران ، در بیان آنکه تشبیه فیض به آب از جانب امام علیه السلام تشبیه کامل است و نظیر آن در قرآن کریم آمده است می فرمایند: جمهور مفسران و از آن جمله ابن عباس درباره این سخن حق تعالی « انزل من السماء ماءً فسالت اودیه بقدرها» گفته اند که منظور از «ماء» در این آیه شریفه علم و مقصود از «اودیه » قلب بندگان و غرض از«انزل » افاضه آن بر دلهاست [١٧].
ب ) بکارگیری سخن فلاسفه غیر مسلمان ، ابن میثم در برخی موارد از سخنان فلاسفه یونانی (بدون ذکر منبع ) استفاده میکند در شرح خطبه اول برای بیان آنکه کلام امام علیه سلام درباره عنصر اول در فلسفه یونان سابقه دارد نظر تالس ماحلی از حکمای مشهور قدیم یونان را میآورد منابع اول عنصری که در آن کل صور موجودات و معلومات بود ابداع کرد به این دلیل او را مبدع اول میگویندپس گفته است که عنصر اول آب است [٤٧] .