چکیده:
آیین بودا در میان دیگر ادیان دارای موقعیتی خاص است زیرا تجربه ی مشترک نیمی از جمعیت جهان شمرده می شود. به
زبان دیگر گویا توانایی زیاد آن در سازگاری با فرهنگ های مختلف باعث شده که بیش از هر جنبش و دین یا رویداد دیگری
در عرصه ی جهانی تاثیر گذار باشد. آیین بودا ضمن ورود به میدان های مختلف فرهنگی سعی بر این داشته که با اعمال و
سلوک قدیمی هماهنگ شود و مدعی بوده که با خدابان بومی خاستگاه مشترکی دارد. مردمان هم بر جنبه هابی از دین بودا
تاکید می کردند که با آداب و رسومشان سازگاری داشته است. بدین ترتیب آیین بودا در بسترهای متنوع و گوناگون
گسترش پیدا کرد .
نگارگری در معماری بودایی آثار باقی مانده دینی را که دارای غنی ترین و متنوع ترین نظام بصری است نمایش می دهد. اگر
چه بنیان گذارانش اصولا توجهی به مظاهر مادی نداشتند اما آثار عظیم هنری آن نه تنها برای خود بوداییان بلکه برای
دیگران هم شگفت انگیز و هم خیره کننده است.
نمادگرایی که دست آویز مهمی برای حفظ آبین بودا بوده است ...»در خدمت آن است که یادآور حقابق جاودانه ی این دین
باشد. آنها را حمایت و تقویت کند و توسعه و سبک آن که به سادگی از یکدیگر جدا نمی شوند. هم چنان به شکل جزئی از
تاریخ این دین باقی می ماند. چون مقصد فرجامین آیین بودا تعالی این جهان فریب... است به هنری نیاز داشت که نگاره
های آن بسیار آرمانی شده و بی نهایت زیبا تر از پیکرههایی باشد که در وجود این جهانی شخص دیده می شود .«.هنر
بودایی بیش از هر چیز بر بعد انسانی تاکید دارد. به زبانی دیگر ساختن تمثال هایی از تلاش و مجاهده ی اخلاقی انسان برای
برقرار کردن پیوندی میان جسم میرای او و معانی والا جزو خصوصیت های بارز آیین بودا بوده و هست .
در مقاله پیش رو آثار معماری بودایی و نوع نمادگرایی در آنها مورد بررسی تطبیقی و تحلیلی قرار می گیرد. در پایان» این
نتیجه حاصل می گردد که آبین بودا بیش از هر دین دیگری از نمادها استفاده می کرد. این دین با کهن ترین نگارگری آغاز
کرد که در آن درختان و تخت های خالی و چرخ ها را به جای پیکره های بودا تصویر می کردند. در واقع بیشتر نمادها نشانگر
خود بودا. زندگی و تمثالها یش است. اصول و تعالیم او (دارما) و اجتماع بودایی ها (سانگا) است که به سه گوهر معروف
است .بودا آدمی عملگرا بود و مطالبش را اغلب به کمک مثالهای پیرامونش و بهطور ملموس بیان میکرد و این
مقدار زیادی از جهان او را برای ما باز مینماباند.
خلاصه ماشینی:
بنابراین در هنرهای دینی بویژه معماری که مهم ترین هنرهای دینی است (چراکه معماری دینی جایگاهی را برای تفکر و عبادت بشر فراهم می آورد که لازمه زندگی اعتقادی است )، سمبولیسم محور مشترک هنرمند، اثر و مخاطب اثر محسوب می شود زیرا در هنر دینی، جهان انعکاس حقیقت الهی است پس هنر دینی مقید به تقلید از طبیعت نیست چراکه طبیعت جز سایه هایی روی دیواره غار نیست و درصورت ارجاع به طبیعت کادی، هنر دینی عمق و محتوای ماورایی خود را ازدست داده و به عکسی از صناعات بشری تنزل می یابد لذا نماد و استفاده از آن منطق بازدارنده این رخداد است .
از جهتی از مرتبه خود نزول کرده تا به فهم انسان درآید و از طرفی دیگر موجب ارتقا درک بشر می شود و این لازمه هنر دینی و حتی خود دین است همچنان که در تمامی کتب مقدس از زبان اشاره و تمثیل و از طریق نمادپردازی، اصول و حقایق قدسی بیان شده است .
توپر بودن نیز از ویژگی های استوپاست که در قرار دادن این عبادتگاه بودایی در زمره آثار معماری تردید ایجاد می کند: از ضرورت های هر اثر معماری فضای درونی است ؛ اما استوپا فقط حجم خارجی دارد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) درخت زندگی، نماد تجلی حیات و هستی در محور استوپا تیرک قربانگاه به منزله ستون کیهانی به این مقوله در منابع دیگر ودایی مربوط به آیین های نیایش قربانی اشاره شده است .