چکیده:
سهروردی از جمله فلاسفهای است که در مقایسه با سایر حکما نظام فکری خود را با نوآوری تدوین کرده است. نظام فکریِ اشراقی سهروردی حاصل اندیشههای او در فلسفه و عرفان است و غایت مشرب اشراقی او رسیدن به مقام ذوق و تأله با استفاده از کشف و شهود و استدلال است. نفس خالص، رکن مهمی در کشف و شهود سالک است و از آنجا که نفس از عالم انوار قاهر به عالم طبیعت نزول کرده است، مانند جسم ممکن است بیمار شود. شیخ اشراق در رسالههای خود با طرح بحث بیماری نفس، دریچه جدیدی را در حکمت باز میکند و با طرز تفکر اشراقی خود به دنبال ارائه راهکار عرفانی و اخلاقی برای درمان نفس ناطقه انسانی است. شیوه درمانی سهروردی برای درمان بیماریهای نفس، از این جهت که جزئی از مطالب عرفانی وی به شمار میآید، به صورت تمثیل بیان شده است و از این جهت که نسخهای برای تمامی سالکان است، مطلبی اخلاقی محسوب میگردد. با بازشناسی نمادها در رسالههای تمثیلی سهروردی، میتوان شیوه اخلاقی او برای درمان بیماریهای نفس را بازشناخت.
Suhrawardi is among the philosophers who, compared to other philosophers, developed his intellectual system in an innovative manner. Suhrawardi’s illuminative intellectual system is the result of his thoughts in philosophy and mysticism, and the ultimate of his illuminative school is to achieve the station of mystic perception and theosophy using intuition and reasoning. The pure soul is an important pillar in the wayfarer’s intuition; and since the soul has descended from the world of the dominant lights to the world of nature, it may have diseases just like the body. In his treatises, the Master of Illumination opened a new door in philosophy by discussing the disease of the soul, and sought to provide a mystical and ethical solution for the treatment of the human’s rational soul through his illuminative way of thinking. Suhrawardi’s method for treating the diseases of the soul is expressed as an allegory because it is considered as a part of his mystical materials; and it is regarded as a moral matter because it is a prescription for all wayfarers. By recognizing the symbols in Suhrawardi’s allegorical treatises, we can identify his moral way of treating the diseases of the soul.
خلاصه ماشینی:
شيخ اشراق در رساله هاي خود با طرح بحث بيماري نفس ، دريچه جديدي را در حکمت باز ميکند و با طرز تفکر اشراقي خود به دنبال ارائه راهکار عرفاني و اخلاقي براي درمان نفس ناطقه انساني است .
ابراهيمي ديناني در کتاب شعاع انديشه و شهود در فلسفه سهروردي، درباره حقيقت نفس از نظر شيخ اشراق بحث کرده و تمايز آراي سهروردي را با آنچه در حکمت مشائي و حکمت سينوي بيان شده مشخص کرده است (ابراهيمي ديناني، ١٣٧٩).
برخي از معاصران نيز به جنبه هاي کاربردي اخلاق در فلسفه شيخ اشراق پرداخته اند و در همان مواضع از درمان بيماريهاي نفساني از نظر سهروردي نيز بحث شده است (مثلاˍ مفتوني، ١٣٩٦؛ همو، ١٣٩٤).
شيخ اشراق براي اثبات نفس و تجرد آن براهيني اقامه ميکند که جاي آن ها در اين پژوهش نيست ؛ زيرا در اين مقاله ، نفسي که سهروردي اثبات کرده به صورت مفروض اخذ ميگردد، با ابن حال ، ماهيت و تعريف نفس از نظر سهروردي بايد ذکر شود.
شايد آن نفسي که در حکمة الاشراق بيان شده است ، مفروض شيخ اشراق در رساله هاي تمثيلي است ؛ زيرا اين کتاب بر اساس يک حکمت عرفاني است .
به اين ترتيب ، ميتوان ادعا کرد نفس ناطقه انساني از جهاتي خصلت موجودات نوري عالي را دارد و از جهاتي خصلت طبيعي را پيدا ميکند و از همين جا ميتوان پي برد که درمان بيماري نفساني از سوي شيخ اشراق که موضوع بحث اين نوشتار است ، در واقع حرکت از نقص به کمال مجدد است .