چکیده:
وقف در معنای بخشیدن همه یا بخشی از اموال و دارایی یا درآمد حاصل از آن به غیر، از امور خداپسندانه و انسان-دوستانهای است که در طول تاریخ ایران از سوی افراد و گروههای مختلف اجتماعی از جمله زنان انجام شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی موقوفات زنان واقف قزوین از ابتدای دوره قاجار تا پایان سلطنت ناصرالدین شاه است و میخواهد با تکیه بر منابع اسنادی و کتابخانهای و با روش تحلیل محتوا، مسائلی همچون نیت زنان واقف، موقعیت اجتماعی آنها، میزان و تنوع موقوفات و کارکرد آنها را بررسی و تبیین نماید. نتیجه تحقیق نشان میدهد اغلب زنان واقف از طبقات بالای اجتماعی مثل اشراف، تجار و روحانیان بودند. نیت اغلب آنها از وقف اموال و دارییشان، کسب رضای خدا و ثواب اخروی بود. در میان اموال وقف شده، زمینهای زراعی روستایی و دکان بیشترین فراوانی را داشتند و در بحث مصارف موقوفات، کارکرد مذهبی بخصوص تعزیه و عزاداری امام حسین (ع) در اولویت اول و خیرات و مبرات در اولویت بعدی قرار داشت.
Waqf, in the sense of giving all or part of property and assets or income from it to others, is one of the pious and philanthropic things that have been done throughout the history of Iran by individuals and different social groups, including women. The aim of the current research is to investigate the endowments of the women of Qazvin, from the beginning of the Qajar period to the end of the reign of Naser al-Din Shah, and by relying on documentary and library sources and using the content analysis method, issues such as the intention of the women of the waqif, their social status, amount and diversity Examine and explain endowments and their functions. The result shows that most of the women were aware of the high social classes such as nobles, merchants and clerics. The intention of most of them was to endow their possessions and possessions, to gain the pleasure of God and the reward of the hereafter. Among the endowment properties, rural agricultural lands and shops were the most abundant, and in the discussion of endowments, religious functions, especially ta'zih and mourning for Imam Hussain were the first priority, and charity was the next priority.
خلاصه ماشینی:
ق , (حاجی عباسی ، رضایی و جعفرپور، ١٣٨٧: ردیف , واقف , عین موقوفه / محل , مصارف وقف , تاریخ , ارجاع , خان خراقانی , با جمیع توابع آن , , , ١٣١/٦-١٣٢؛ سازمان اوقاف و امور خیریه استان قزوین ، ١٣٨٧: (468-465/2 17, صاحب سلطان خانم بنت حاجعلی زوجه میرزاآقا , ١.
مثلاً در یک وقفنامـه ، واقف ، مقداری زمین ، یک باغ ، چند دانگ از یک یا چند دکان و مجموعه ای ظـروف را وقـف کرده است (حاجی عباسی ، رضایی و جعفرپور، ١٣٨٧: ٥٩/٦) در بحث مصـارف نیـز، معمـولاً برای یک موقوفه ، مصارف و کارکردهای متعددی ماننـد تعزیـه و عـزاداری امـام حسـین (ع )، خیرات و مبرات ، ساختن مسجد و قرائت قرآن ذکـر شـده اسـت (حـاجی عباسـی ، رضـایی و جعفرپور، ١٣٨٧: ١٧٥/٦).
یا اینکه شاهزاده حاجیه بیگم خانم مشهور به امیرزاده دختر شاهزاده عبدالله میرزا شش دانگ یک باب خانه مسکونی را بر اولاد ذکور و اناث خود وقف نموده است (حاجی عباسی ، رضایی و جعفرپور، ١٣٨٧: ٩٤/٦- ٩٥).
هر چند مشخصات و موقعیت اجتماعی شخص اخیر در وقفنامه ذکر نشـده ، امـا وقـف شش دانگ سه مغازه در بازار قزوین نشان می دهد که به احتمال زیاد سید صادق به طبقه تجـار و بازرگانان تعلق داشته که دخترش سه باب مغازه را به همراه یک باغ و مقداری زمین واقع در روستا وقف کرده است (حاجی عباسی ، رضایی و جعفرپور، ١٣٨٧: ٥٩/٦).