چکیده:
اصحاب دعوا، در دادرسی مدنی حقوق متعددی دارند؛ ممکن است این حقوق مورد سوء استفاده، قرار گیرد. در قانون آیین دادرسی مدنی ایران، ممنوعیت سوءاستفاده از حق به تصریح و در قالب یک ماده قانونی، پیشبینی نشده است. از اینرو، پرسشی اساسی مبنی بر اینکه «آیا در دادرسی مدنی، اصل ممنوعیت سوء استفاده از حق پذیرفته شده است یا خیر؟»، مطرح میگردد. با توجه به سکوت قانون آیین دادرسی مدنی ایران، ممکن است در ممنوعیت سوءاستفاده از حق در دادرسی مدنی، تردید ایجاد شود؛ اما با بهرهگیری از روش تحقیق کتابخانهای و با استناد به ادله و مبانی دیگر (ازجمله اصول حقوقی، نظم عمومی، اخلاق، اهداف دادرسی و غیره)، این تردید رفع خواهد شد و میتوان ممنوعیت سوءاستفاده از حق در دادرسی مدنی را اثبات کرد. اگرچه این مبانی در حقوق فرانسه نیز جریان دارد، اما قانونگذار فرانسه به این مبانی، اکتفا ننموده و در خصوص ممنوعیت سوءاستفاده از حق، سکوت اختیار نکرده است؛ بلکه مواد قانونی صریح و متعددی را برای ممنوعیت سوءاستفاده از حق پیشبینی نموده است.
The litigants in civil proceedings have several rights. These rights may be abused. In Iran's Civil Procedure Law, the prohibition of the abuse of the right is not explicitly foreseen in the form of a legal article. Therefore, a fundamental question is raised that "is the principle of prohibition of abuse of rights accepted in civil proceedings or not?” Due to the silence of Iran's Civil Procedure Law, there may be doubts about the prohibition of abuse of rights in civil proceedings, but by using the library research method and citing other evidences and foundations (including legal principles, public order, ethics, proceedings’ purposes, etc.), this doubt will be resolved and it will be possible to prove the prohibition of abusing the right in civil proceedings. Although these foundations are also current in French law, the French legislator has not been satisfied with these foundations and has not remained silent regarding the prohibition of the abuse of the right, but has provided transparent and numerous legal articles to prohibit the abuse of the right.
خلاصه ماشینی:
(کاتوزیان ، ١٣٨٥، ج ١: ٣٩٥) درنتیجه : اولاً با توجه به اصل تجـویز اسـتفاده از حق توسط ذیحق ، میتوان گفت اشخاص در جهت استفاده از حقوقی که در دادرسـی مـدنی برخوردارند، اختیار تام دارند و نمیتوان قائل به محـدودیت آن شـد؛ ثانیـاً عـدم تصـریح بـه ممنوعیت سوء استفاده از حق در مقررات دادرسی مدنی ایران و نیز عدم تعیین ضمانت اجـرا در مورد سوء استفاده از حق در دادرسی مدنی، مؤید این است که در دادرسـی مـدنی، اصـل منع سوء استفاده از حق مورد پذیرش قرار نگرفته است ، از ایـن رو، اشـخاص در اسـتفاده از حقوق خود در دادرسی مدنی اختیار تام دارند و نمیتوان با عناوینی چون «سـوء اسـتفاده از حق »، برای حقوق اشخاص محدودیت قائل شد.
با توجه به مراتب فوق ، آیا میتوان گفت در قوانین تعیینیه مثل مـاده ١٣٢ قـانون مـدنی و نیز اصل چهلم قانون اساسی ایران -که حدود و ثغور حقـوق اشـخاص مشـخص مـیشـود- سوء استفاده از حق ممنوع است و مقرر شده که از حقوق نمیتوان سوء استفاده کرد، اما در قوانین تضمینیه (دادرسی) که هدف آن تضمینِ قوانین تعیینیه است ، چنـین ممنـوعیتی وجـود ندارد؟ پاسخ قطعاً منفی اسـت ؛ چـرا کـه بـا توجـه بـه ارتبـاط و وابسـتگی دادرسـی (حقـوق تضمین کننده ) با حقـوق مـاهوی، درصـورتی کـه ممنوعیـت سـوء اسـتفاده از حـق در حقـوق تعیین کننده ، (ماهوی) -برای مثال در قانون مدنی- به رسمیت شناخته شود، این ممنوعیت ، در مورد حقوق تضمین کننده یعنی دادرسی، نیز جریان دارد.