چکیده:
کلان شهر تبریز یکی از بزرگترین شهرهای کشورمان نیز با وجود استعدادهای عظیم تاریخی،فرهنگی،اکولوژیکی و... نتوانسته سهم قابل توجه و شایسته خود را در منافع گردشگری شهری به دست آورد. با توجه به خودگردان بودن شهرداری کلانشهر تبریز و ناپایداری منابع درآمدی آن تقویت اقتصاد گردشگری شهری از مهمترین و ضروریترین راهبردهای توسعه شهر تبریز است تا علاوه بر رشد اقتصادی شهر بتوان شهر تبریز را بهعنوان یک شهر جهانی بااستعدادهای فراوان تاریخی و طبیعی معرفی کرد .جهت خروج از این شرایط و بهبود وضعیت گردشگری این کلان شهر باید یک برنامه راهبردی بر اساس واقعیات و آینده های پیش روی این شهر تهیه شود .اولین قدم در این مسیر یک مطالعه علمی در حوزه مطالعات راهبردی بر اساس ارزیابی و کشف آینده های محتمل این شهر است.در این راستا مقاله حاضر با یک رویکرد کیفی با استفاده از روش های متداول آینده پژوهی من جمله دلفی ، تحلیل اثرات متقاطع و روش سناریو نویسی ر کنار استفاده از نرم افزارهای مرتبط من جمله میک مک و سناریو ویزارد به کشف و شناخت این پیشران ها پرداخته است . این تحقیق از لحاظ هدف توصیفی تبینی و از لحاظ کاربست نتایج کاربردی است .بر اساس نتایج سه گروه سناریو برای آینده توسعه گردشگری تبریز کشف شد که از بین این سه گروه؛ سناریوهای اول تا چهارم به عنوان گروه اول و سناریوهای مطلوب ومحتمل انتخاب شدند. بر اساس نتایج حاصل از سناریوها وضعیت اکثر پیشران های حیاتی به سمت بحران در حال حرکت هستند که در این میان وضعیت زیرساخت های حمل و نقل در بدترین وضعیت قرار دارد و جهت توسعه گردشگری شهری در آینده باید شاخص های بحرانی تقویت شوند.
The metropolis of Tabriz, one of the largest cities in our country, despite its great historical, cultural, ecological talents, etc., has not been able to achieve its significant and worthy share in the benefits of urban tourism. Due to the autonomy of Tabriz metropolitan municipality and the instability of its revenue sources, strengthening the urban tourism economy is one of the most important and necessary strategies for the development of Tabriz so that in addition to economic growth, Tabriz can be introduced as a global city with many historical and natural talents. From these conditions and improving the tourism situation of this metropolis, a strategic plan should be prepared based on the facts and futures of this city. The first step in this direction is a scientific study in the field of strategic studies based on evaluating and discovering possible futures of this city. In this regard, the present article with a qualitative approach using common futures research methods such as Delphi, cross-section analysis and scripting methods along with the use of related software such as Mick Mac and Scenario Wizard to discover and recognize these drivers paid. This research is descriptive-explanatory in terms of purpose and practical in terms of application.Based on the results, three scenarios for the future of Tabriz tourism development were discovered, among which; The first to fourth scenarios were selected as the first group and the desired and probable scenarios.Based on the results of the scenarios, the situation of most vital drivers are moving towards a crisis, in which the situation of transportation infrastructure is in the worst situation and critical indicators should be strengthened for the development of urban tourism in the future.
خلاصه ماشینی:
در ایـن میـان ، یکـی از ایـن موضوعات مهم و اساسی که نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی شهرها و روستا دارد و می تواند با آینـده نگـری و طراحی سناریو منجر به بهبود رشد اقتصادی و بالا رفتن کیفیت زندگی افراد شود، مقوله توسعه صـنعت گردشـگری است که در این مقاله در تلاش هستیم که با استفاده از روش های متداول آینده پژوهی من جملـه روش سناریونویسـی به ارزیابی سناریوهای توسعه گردشگری شهر تبریز بپردازیم .
در این راسـتا ابتـدا بـه جسـت وجـوی انتخـاب متخصصان و کارشناسان و مجریان دخیل در حوزه موردمطالعه پرداخته شـده و بعـد از انتخـاب آن هـا، فراینـد انجـام پرسشگری و استخراج نظرات آن ها در رابطه با توسعه گردشگری شهری کلان شهر تبریز انجام گرفته است آن چنان کـه گفته شد اساس تحقیق بر استفاده از روش دلفی ، تحلیل اثرات متقاطع و سناریونویسـی اسـت بنـابراین یافتـه هـای تحقیق نیز بر سه بخش روش دلفی ،روش تحلیل اثرات متقاطع و خروجی نرم افزار Micmac و ارائه سناریوها اسـتوار است .
جدول ١- شاخص های مؤثر بر توسعه گردشگری شهری تبریز Table 1- Indicators of Tabriz urban tourism development {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} ادامه جدول ١- شاخص های مؤثر بر توسعه گردشگری شهری تبریز Countinue of table 1- Indicators of Tabriz urban tourism development {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} تحلیل کلی محیط سیستم بر اساس روش دلفی که در بالا اشاره شد، ٣٨ متغیر در٦ حوزه بـه عنـوان عوامـل مـؤثر بـر وضـعیت توسـعه گردشگری شهری کلان شهر تبریز شناسایی شد و سپس با استفاده از روش تحلیـل اثـرات متقابـل یـا سـاختاری توسط نرم افزار MICMAC جهت استخراج عوامل اصلی تأثیرگذار بـر وضـعیت آینـده محـیط موردمطالعـه مـورد تحلیل قرار گرفتند .