چکیده:
پژوهش حاضر در نظر دارد تا با تکیه بر عوامل کلیدی مؤثر بر تابآوری کالبدی در بافتهای فرسوده شهری و با بهرهگیری از رویکرد سناریونگاری، سناریوهای افزایش تابآوری کالبدی منطقه 10 شهر تهران در برابر زلزله را موردبررسی قرار داده و بر اساس سناریوهای باورپذیر به تدوین و اولویتبندی راهبردهای پابرجا در راستای افزایش تابآوری کالبدی محدوده موردمطالعه در افق 1404 بپردازد. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و به دنبال پاسخ به این سؤال است که راهبردهای پابرجا و مطلوبی که بتوانند تابآوری کالبدی محدوده موردمطالعه در برابر زلزله را در افق 1404 تضمین کنند کدامند؟ بدین منظور برای تدوین چارچوب نظری، ابتدا با استفاده از روش اسنادی، ادبیات و مبانی نظری موضوع بیان شده و سپس با تکیه بر تکنیک پویش محیطی، دادههای تجربی مستخرج گردیده است. جامعه آماری این تحقیق شامل 20 نفر از خبرگان و متخصصین شهری بوده و روش نمونهگیری، هدفمند است. در گام اول، پس از تعیین وضعیتهای احتمالی عوامل کلیدی و وزندهی به آنها توسط خبرگان، دادههای لازم وارد نرمافزار ScenarioWizardشدند و سناریوهای قوی، ضعیف و باورپذیر از این نرمافزار مستخرج گردیدند. در گام بعدی با تحلیل عوامل داخلی و خارجی مرتبط با تابآوری کالبدی نمونه موردمطالعه، راهبردهای پژوهش در قالب روش SWOT و بر اساس سناریوهای باورپذیر ارائه شدند و درنهایت با استفاده از تکنیک ماتریس کمی برنامهریزی استراتژیک (QSPM)، راهبردهای پابرجا بهمنظور افزایش تابآوری کالبدی محدوده موردمطالعه، احصاء و اولویتبندی شدند. نتایج پژوهش نشان میدهد چنانچه منطقه 10 شهر تهران قصد داشته باشد تا به سمت افزایش و ارتقای تابآوری کالبدی در برابر آسیبهای ناشی از مخاطرات طبیعی همچون زلزله قدم بردارد، تکیه بر راهبردهای پابرجای تدافعی اجتنابناپذیر و الزامی است.
This study intends to rely on key factors affecting physical resilience and hiring the scenario planning approach investigate the credible scenarios of increasing the physical resilience of Tehran Region 10 against earthquakes to formulate and prioritize sustainable strategies in order to increase the physical resilience of the study area on the horizon of the year 1404. The methodology is descriptive-analytical and seeks to answer, what are the sustainable strategies that can ensure the physical resilience of the study area against the horizon of 1404? For this purpose, in order to provide a theoretical framework, first the subject is expressed using the documentary method, literature and theoretical foundations, and then, relying on environmental dynamics, experimental data are extracted. The statistical population of the study includes 20 urban experts and the sampling method is purposeful. As the first step, by determining the possible status of key factors and weighting them by experts, the necessary data were entered into ScenarioWizard and strong, weak and reliable scenarios were extracted from this software. At the next step, by analyzing the internal and external elements related to the physical resilience of the study sample, research strategies were presented in the form of SWOT and based on plausible scenarios. Finally, by the Strategic Planning Quantitative Matrix (QSPM) technique, sustainable strategies were enumerated and prioritized to increase the physical resilience. The results of this study demonstrate that if District 10 of Tehran tends to increase physical resilience in case of earthquake damage, reliance on sustainable defense strategies is inevitable
خلاصه ماشینی:
تدوين و اولويت بندي راهبردهاي پابرجا مبتني بر سناريوهاي باورپذير افزايش تاب آوري کالبدي شهر تهران در برابر زلزله (نمونه موردي : منطقه ١٠) امين لطيفي- دانشجوي دکتري تخصصي شهرسازي، دانشکده هنر و معماري، واحد تهران غرب ، دانشگاه آزاد اسلامي، تهران ، ايران کرامت اله زياري ١- استاد برنامه ريزي شهري، دانشکده جغرافيا، دانشگاه تهران ، تهران ، ايران سيد مجيد نادري - استاديار شهرسازي، دانشکده هنر و معماري، واحد تهران غرب ، دانشگاه آزاد اسلامي، تهران ، ايران تاريخ دريافت : ١٤٠٠/٤/١٣ تاريخ بازنگري: ١٤٠٠/٥/٨ تاريخ تصويب : ١٤٠٠/٦/٢٣ چکيده پژوهش حاضـــر در نظر دارد تا با تکيه بر عوامل کليدي مؤثر بر تاب آوري کالبدي در بافت هاي فرســـوده شهري و با بهره گيري از رويکرد سناريونگاري، سناريوهاي افزايش تاب آوري کالبدي منطقه ١٠ شهر تهران در برابر زلزلـه را موردبررســـي قرار داده و بر اســـاس ســـنـاريوهـاي باورپذير به تدوين و اولويت بندي راهبردهاي پابرجا در راســتاي افزايش تاب آوري کالبدي محدوده موردمطالعه در افق ١٤٠٤ بپردازد.
به همين منظور هدف اصــلي اين تحقيق ، تدوين راهبردهاي پابرجا و مطلوب به منظور کاســتن از آســيب هاي احتمالي زلزله و تقليل خطر بحران به خصــوص در بافت هاي فرســوده تهران همچون نمونه موردمطالعه و بســترســازي مناســب براي مديريت آينده شـهر اسـت ؛ ازاين رو پژوهش حاضر در راستاي پاسخ به اين سؤال اصلي انجام گرفته است : راهبردهاي پـابرجـا و مطلوبي کـه بتوانند تاب آوري کالبدي محدوده موردمطالعه در مقابله با زلزله را در افق ١٤٠٤ تضـــمين کنند کدامند؟ ازآنجاکه در طرح جامع (راهبردي-سـاختاري) تهران مصـوب ١٣٨٦، دستيابي به «شهري امن و مقاوم در برابر انواع آسـيب ها، مخاطرات و سـوانح در افق چشـم انداز ١٤٠٤ شـمسي»، به مثابه يکي از آرمان هاي سند چشم انداز شهر در نظر گرفته شـده ، بر همين اساس و منطبق با جهت گيري هاي راهبردي تهران در افق چشم انداز ١٤٠٤، افق چشم انداز پژوهش حاضر نيز ١٤٠٤ (کوتاه مدت ) تعيين ميگردد.