چکیده:
شناسایی نقاط مناسب دیدهبانی و پایش عرصههای منابع طبیعی برای تهدیداتی نظیر آتش سوزی با میدان دید وسیع یکی از مراحل اصلی پایش یک حوزه آبخیز با استفاده از تحلیل رویت پذیری سامانههای اطلاعات مکانی میباشد. در این تحقیق 30 روستای قرار گرفته در حوزه آبخیز چهلچای همراه با 26 نقطه با چشمانداز مناسب و قابلدسترس بهعنوان نقاط مشاهدهگر انتخاب شدند. رویتپذیری این نقاط در چهار سناریو (ارتفاع نقطه مشاهدهگر برابر 6/1 متر و شعاع دید 1200 متر، ارتفاع نقطه مشاهدهگر برابر 6/11 متر و شعاع دید 1200 متر، ارتفاع نقطه مشاهدهگر برابر 6/1 متر و شعاع دید 10000 متر و ارتفاع نقطه مشاهدهگر برابر 6/11 متر و شعاع دید 10000 متر) برای پایش غیرمستقیم حوزه آبخیز با استفاده از برنامه جانبی Viewshed در محیط نرمافزار QGIS مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بهدستآمده نشان داد که برنامه جانبی Viewshed مکانیابی مناطق قابلرویت و غیرقابلرویت را از نقاط مشاهدهگر با توجه به سناریوهای مختلف امکانپذیر میکند. بهعلاوه با ترکیب این نقاط با همدیگر میتوان پوشش مناطق قابل دید برای پایش کل حوضه را افزایش داد.
One of the basic principle stage in watershed monitoring is considered choosing the most suitable observation points which are followed by monitoring the natural resources with a wide field of view using visibility spatial analysis. In the recent study, 30 villages, located in Chehelchai watershed, were picked out as the observation points along with 26 convenient and accessible perspective points as the observer points. The number of four scenarios was employed aimed at looking into the good visibility of the points in order to indirect watershed monitoring, using the Viewshed analysis in the QGIS software environment, consisting of (First scenario: Offset A=1.6M, Radius 2= 1200M; Second scenario: Offset A=11.6M, Radius 2= 1200M, Third scenario: Offset A=1.6M, Radius 2= 10000 and Fourth scenario: Offset A=1.6M, Radius 2= 10000M). The result was that the Viewshed side program makes it possible to locate visible and invisible areas from observer points according to different scenarios.the number of four scenarios was employed aimed at looking into the good visibility of the points in order to indirect watershed monitoring, using the Viewshed analysis in the QGIS software environment, consisting of (First scenario: Offset A=1.6M, Radius 2= 1200M; Second scenario: Offset A=11.6M, Radius 2= 1200M, Third scenario: Offset A=1.6M, Radius 2= 10000 and Fourth scenario: Offset A=1.6M, Radius 2= 10000M). The result was that the Viewshed side program makes it possible to locate visible and invisible areas from observer points according to different scenarios.; Second scenario: Offset A=11.6M, Radius 2= 1200M, Third scenario: Offset A=1.6M, Radius 2= 10000 and Fourth scenario: Offset A=1.6M, Radius 2= 10000M). The result was that the Viewshed side program makes it possible to locate visible and invisible areas from observer points according to different scenarios.
خلاصه ماشینی:
لازم به ذکر است در داخل کشور روي چگونگي استفاده از قابليت ويوشيد٣ در پـايش عرصـه هاي منـابع 1 Zhang et al 2 Bao et al 3 Eve and Crema 4 Lee et al 5 Brabyn and Mark 6 Bowman and Ryavec 7 Sanchez-Fernandez et al 8 Viewshed 9 Digital Elevation Model (DEM) 10 Supernant 11 Bishop 12 Nutsford et al طبيعي و تحقيقي يافت نشد، جهت حفاظت از عرصه هاي جنگلي و مرتعـي در مقيـاس حوزه هـاي آبخيـز، در مقابـل عوامل مخربي مانند آتش سوزي، تغيير کاربري اراضي، قاچاق چوب و مبارزه با آفات و بيماريها پـايش مـداوم آن هـا به صورت مستقيم و غيرمستقيم ضروري ميباشد.
با توجه به موارد مذکور پژوهش با استفاده از قابليت برنامه جـانبي ويوشـيد٣ در محـيط جـيآياس بـه منظور بررسي وضعيت رؤيت پذيري روستاها و همچنين نقاط با چشم انداز مناسب و قابل دسترس بـه عنوان نقـاط مشـاهده گر جهت پايش عرصه هاي منابع طبيعي از حـوادث و عوامـل تخريـب زا بـه خصـوص آتش سـوزي در حوضـه آبخيـز چهل چاي استان گلستان بعنوان يک حوضه داراي مشکلات متعدد اقتصادي و اجتماعي و حـوادث مختلـف تخريـب زا و داراي تغييرات کاربري شديد در سال هاي گذشته انجام شد.
1 Bishop 2 Viewshed 3 Feng et al 4 Weitkamp et al (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ٣- شکل شماتيک خط ديد نقطه مشاهده گر و نقاط هدف بر همين اساس چهار سناريو براي هر نقطه مشاهده گر با استفاده از برنامه تجزيه وتحليل رؤيت پـذيري١ در نرم افـزار کيوجيآياس ٢٣/١٦ تعيين شد که مبناي تعيين سناريوها ارتفـاع از سـطح زمـين و حـداکثر فاصـله اي کـه فـرد در دو حالت استفاده از دوربين و بدون استفاده از دوربين ميباشد.