چکیده:
راه و راهسازی در مناطق کردنشین از جمله نخستین مقولههایی بود که توجه حاکمان و دولتمردان این حدود را از دوره پس از جنگ جهانی اول به خود جلب کرد. مجموعه عواملی از جمله هرج و مرج، نبود امنیت، ضعف حکومت مرکزی، نبود بودجه و... از موانع عمده احداث پروژههای راهسازی در این حدود بود. با روی کار آمدن رضاشاه راه و راهسازی در این مناطق مورد توجه جدی واقع شد. نگاه اولیه به پروژه راهسازی در دهه نخست سلطنت رضاشاه امنیتی–نظامی بود اما توسعه و گسترش آن در دهه دوم حکومت وی اهداف تجاری - اقتصادی به خود گرفت. این پژوهش بر آن است با تکیه ب اسناد و مدارک منتشر نشده آرشیوی، روزنامهها و با روش توصیفی–تحلیلی روند تحولات و اقدامات راهسازی در مناطق کردنشین را در دوره مورد نظر بررسی نماید. نتایج پژوهش بیانگر آن است؛ دوره شانزده ساله حکومت رضاشاه بیشتر شهرها و مراکز مهم این منطقه از طریق راههای شوسه به دیگر مراکز ارتباط یافتند. با وجود ضعفهای کیفی، توسعه و گسترش راهسازی نقش موثری در توسعه و تثبیت نفوذ حکومت مرکزی و مراودات تجاری- بازرگانی این مناطق داشت.
Road construction in the Kurdish regions was one of the first categories to attract the attention of rulers and statesmen from the post-World War I period. A set of factors such as chaos, lack of security, weakness of the central government, lack of budget, etc. were the main obstacles to the construction of road construction projects in this area. With the coming to power of Reza Shah, roads and road construction in these areas received serious attention. The initial view of the road construction project in the first decade of Reza Shah's reign was security-military, but its development and expansion in the second decade of her rule took on commercial-economic goals. Based on unpublished archival documents, newspapers and descriptive-analytical methods of this research intend to study the process of developments and road construction measures in Kurdish areas in the period under review. The results of the research indicate that; During the sixteen years of Reza Shah's rule, most of the important cities and centers of this region were connected to other centers through highways. Despite the quality weaknesses, the development and expansion of road construction played an effective role in developing and consolidating the influence of the central government and trade relations in these areas
خلاصه ماشینی:
در منابع موجود هیچ تلاش و اقدام آگاهانه ای برای راه سازی در منـاطق کردنشـین قبـل از تـلاش نافرجـام فرمانفرمـا در سـال ١٩٠٣/١٢٨٢ موجـود نیسـت در اواخـر دوره قاجاریـه و سال های نخست حکومت رضاشاه جاده چرخ رو مناطق کردنشین منحصر به جـاده همـدان – کرمانشاه بود که توسط انگلیس احداث شده و ایران را به بین النهرین متصل می کرد و سوای آن در دیگر مناطق کردشنین هیچ گونه جاده چرخ رویی وجود نداشت .
بـا بـه سـلطنت رسیدن رضاشاه تلاش برای اعاده و گسترش قدرت مرکزی بر کل کشـور بـه صـورت جـدی آغاز شد و کردستان هم از این امر مستثنی نبود با وجود تمایـل دولـت مرکـزی بـرای توسـعه قدرت و نفوذ خویش در اقصی نقاط ایران ، این امر در کردستان نزدیک به ده سال طول کشـید از عوامل اصلی تأخیر حضور دولت مرکزی در کردستان نسبت به سایر نواحی ایران ، نبود جاده و راه های ارتباطی قابل استفاده در این ایالت بود که مانعی جدی برای حمل و نقـل تجهیـزات نظامی بود.
(سـاکما، پرونده شماره ٢١٦٩٧-٣١٠) اسناد و شواهد موجود همگی گواه بر نبود راه در مناطق غربی است به طوری کـه بـه ویـژه ولایت کردستان و حوزه مکریان در «بن بستی » واقع شـده بـود کـه ارتبـاط آنهـا را بـا منـاطق پیرامون به حداقل ممکن رسانده بود.
(روزنامه کوشـش ، ٢٦ بهمـن ١٣١١ شماره ٣٣: ص١) در دهه دوم سلطنت رضاشاه راه های اصلی ساخته و در این دهه به تجهیز و تکمیل آنها پرداختند اما در مقابل در این دهـه سـاخت جـاده هـای فرعـی و درون ولایتـی در دستورکار قرار گرفت و اقدامات مفیدی هم انجام شد به طـوری کـه مراکـز ولایتـی از طریـق جاده هـای احـداثی بـه اکثـر شـهرها و بخـش هـای مهـم ارتبـاط یافتنـد.