چکیده:
شاهنامه فردوسی گنجینهای پرافتخار از نقشآفرینی زنان و مردانی است که به دست توانای حکیم طوس، به صورت اشعاری بینظیر خلقشدهاست. هرچند در هر موضوعی نقش و تاثیر زن بیاهمیت نبوده است اما ازآن جهت که رویکرد اسطورهها و حماسهها نشان بر یکسویه بودن نقش و تاثیر مرد در رویدادها بودهاست؛ بنابراین باید با نگاهی ژرفکاوانه به این موضوع پرداخت.
زن، در حماسههای ایرانی ارزشمند و همچنین وفادار به اصالت نژادی خود بوده است. حضور زن در شاهنامه فردوسی از جایگاه ویژه و برجستهای برخوردار است که یکی از راههای شناخت نقش زنان در گذشته، بررسی متون ادبی میباشد. با بررسی متون ادبی در هر دوره، میتوان به شناخت روشنی درباره وضعیت زنان در آن دوره، که تحت تاثیر تجربیات شاعر و فرهنگ جامعهای که در آن زندگی میکرده است دستیافت.
این پژوهش با رویکردی ادبی حماسی با هدف بررسی نقش زنان در متون منتخب حماسی و غنایی تدوین گردیده و به منظور درک و شناخت دیدگاه فردوسی و شاهنامه در راستای ارزشگذاری به هویت زن و تاکید بر کنشهای ایـن زنـان جنگجـو و حماسی در اشعار فردوسی توضیحاتی ارائه داده است و سپس به سیما و شخصیت نخستین شیرزن حماسی شاهنامه پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
حضور زن در شاهنامه فردوسي از جايگاه ويژه و برجسته اي برخوردار است که يکي از راه هاي شناخت نقش زنان در گذشته ، بررسي متون ادبي ميباشد.
ممکن است اساطير زن نقش مهمي در شاهنامه نداشته باشند اما ازآنجاييکه وجود آنها براي برخي اسطوره ها لازم است به جهت عشق ، محبت و علاقه اي که از طرف زنان به وجود ميآيد، به همين دليل آنان مورد بررسي قرارگرفته اند.
زن در آثار حماسي از موقعيت استواري برخورداراست ؛ به طوريکه زنان شاهنامه بر خلاف تصوير تاريخي و سامي و ابزاري که از زن ارائه شده است ، خصلت هاي ويژهاي دارند، زناني هستند سخت استوار، پاکسرشت ، شجاع و با روحيه اي از انسان کمال يافته که هم در برابر زندگي اجتماعي و هم در برابر حس زنانگي آگاه و خردمندانه عمل ميکنند (شاکري يکتا، ١٣٨٧: ٨٨).
دکتر شريفالنساء انصاري ـ دانشمند برجسته هندي ـ مينويسد: شاهنامه تنها حماسه اي مردانه نيست بلکه زن نيز در جريانات قهرماني سهمي بسزا دارد، اگر چه در رويدادهاي رزمي، مردان مداوم نقش نخست را داشته اند، اما نميتوان صرفا مردان را مربوط به رزم دانست ، زيرا ميبينيم داستان ها و اسطوره ها از سرگذشت زناني که جنگ به خاطر آنان رويداده و يا خود در لباس رزم ـ مثل گردآفريد ـ با دشمن به پيکار برخواسته اند انباشته است .
گردآفريد يکي از زنان جنگاور و شجاع شاهنامه است ، اين بانو دختر 566 سال چهارم ، شماره پنجاه و پنجم ، تابستان ١٤٠٢ گژدهم ، پهلوان نامدار ايران و خواهر هژير که هر دو اين مردان از نگهبانان دژ سفيد در ايران و توران ميباشند.