چکیده:
برخی از آیات قرآن مجید جزء آیات متشابه می باشند. روش فهم این گونه آیات در علم تفسیر همیشه با اهمیت بوده است، چون با استفاده از روش نادرست مدلول واقعی آیه به دست نخواهد آمد. به همین خاطر ضرورت دارد تا روش های مفسران در فهم آیات متشابه بررسی شود. این جستار به روش توصیفی – تحلیلی به سامان رسیده است و به بررسی آیات متشابه عالم غیب و معاد از دیدگاه زمخشری و طباطبایی پرداخته است. در پایان به این نتیجه رسیده است که هر دو مفسر دارای اشتراکات و اختلافاتی در زمینه آیات متشابه عالم غیب و معاد می باشند و علامه طباطبایی به شکل مفصل تری بحث نموده و زمخشری بحث را کوتاه کرده و آنجایی که پای عقل را کوتاه دیده، به روایات بسنده کرده است .
خلاصه ماشینی:
در پایان به این نتیجه رسیده است که هر دو مفسر دارای اشتراکات و اختلافاتی در زمینه آیات متشابه عالم غیب و معاد می باشند و علامه طباطبایی به شکل مفصل تری بحث نموده و زمخشری بحث را کوتاه کرده و آنجایی که پای عقل را کوتاه دیده ، به روایات بسنده کرده است .
(حکیم ، ١٤١٧ق ، ص ١٨٢) به همین علت عالمان و مفسران پیرامون مسئله محکم و متشابه سخن گفتند و موضع خویش را شفاف ساختنند لذا این پژوهش قصد دارد تا به بررسی نظرات علامه طباطبایی و جناب زمخشری در این زمینه بپردازد زیرا تفسیر المیزان از ارزش والایی برخوردار بوده و علامه طباطبائی همت گماشته در این باره دقت مطلق را ادا کند، لذا رویکرد علامه با توجه به شخصیت علمی کم نظیر ایشان در جهان تشیع برای ما حائز اهمیت است .
(مکارم شیرازی، ١٣٧١، ج ٢، ص ٤٣٤) صاحب تفسیر التحریر و التنویر متشابهات را به معنای ممتثلات معنا کرده و میگوید: «و اخر متشابهات المتشابهات المتماثلات و التماثل یکون فی صفات کثیره فیبین بما یدل علی وجه التماثل و قد یترک بیانه اذا کان وجه التماثل ظاهرا» (ابن عاشور، ١٣٢٠ق ج ٣، ص ١٥) در مورد قرآن ، بعضی آیات قرآن محکم علی الاطلاق است و بعضی آیات آن متشابه علی الاطلاق ، و برخی آیات قرآن از لحاظی محکم و از لحاظ دیگر متشابه هستند.
نظر علامه طباطبایی در مورد با آیات متشابه در آیه ٧ سوره آل عمران ، قرآن ایات را به دو دسته محکم و متشابه تقسیم کرده است .