چکیده:
سیاستگذاری عمومی معطوف به فرایندی است که در صدد شناخت مسایل و مشکلات، ارائه راه حل های سیاستی، تصمیم گیری، اجرا و ارزیابی است. اگر عقلانیت ابزاری، بهینه سازی ابزارها جهت دستیابی به هدف نهایی باشد، مطالعه سیاستگذاری رهنمون می سازد که جامعه هنوز فاصله زیادی تا پیمودن و تدوین سازوکار ساختاری ضروری برای رسیدن به این هدف مطلوب دارد. عقلانیت اسلامی مبتنی بر حاکمیت ارزش های دینی بر مدیریت و سیاستگذاری در بخش عمومی است و با توجه به اینکه در اسلام هدف، تکامل انسان ها در جهت قرب الهی می باشد، حکمرانی اسلامی نمی تواند بدون توجه به این غایت، روش ها و شیوه های فرایند سیاستگذاری اداره امور عمومی را تبیین و تدوین کند. پژوهش حاضر با هدف توسعه ای و مبتنی بر روش توصیفی و تحلیلی به تبیین، ارزیابی و نقد عقلانیت ابزاری در سیاستگذاری با تأکید بر عقلانیت اسلامی و دینی می پردازد و به این نتیجه می رسد که عقلانیت اسلامی فراتر و کامل تر از الگوهای عقلانیت ابزاری، به عقلانیت دینی، معرفتی و اخلاقی در فرایند سیاستگذاری در بخش عمومی نیز توجه می کند.
Public policy is a process that seeks to identify issues, provide policy solutions, make decisions, implement and evaluate. If instrumental rationality is the optimization of tools to achieve the ultimate goal, the study of policy-making suggests that society still has a long way to go to develop the structural mechanism necessary to achieve this desired goal. Islamic rationality is based on the rule of religious values over management and policy-making in the public sector, and given that in Islam the goal is the evolution of human beings in the direction of nearness to God, Islamic rule can not be without regard to this end, methods and methods Explain and formulate the policy-making process of public administration. The present study, with the aim of development and based on descriptive and analytical methods, explains, evaluates and critiques instrumental rationality in policy-making with emphasis on Islamic and religious rationality and concludes that Islamic rationality goes beyond and more complete than instrumental rationality models. It also pays attention to religious, epistemological and moral rationality in the policy-making process in the public sector.
خلاصه ماشینی:
تحليل و نقد عقلانيت ابزاري در سياستگذاري عمومي با تأکيد بر عقلانيت اسلامي وحيد آرايي ۱ چکيده سياســتگذاري عمومي معطوف به فرايندي است که در صدد شناخت مسايل و مشکلات، ارائه راه حل هاي سياســتي ، تصميم گيري، اجرا و ارزيابي اســت .
عقلانيت اسلامي مبتني بر حاکميت ارزشهاي ديني بر مديريت و سياستگذاري در بخش عمومي است و با توجه به اينکه در اسلام هدف، تکامل انسانها در جهت قرب الهي مي باشــد، حکمراني اســلامي نمي تواند بدون توجه به اين غايت ، روشها و شــيوه هاي فرايند سياستگذاري اداره امور عمومي را تبيين و تدوين کند.
در اين راســتا، بايد به سه شــاخص مهم (قلي پور و غلامپور، ۱۳۸۹) الف ) وضعيت مسأله (در اين خصوص بايد به اين پرسش پاسخ داد که وقتي مسأله نخستين بار به عنوان مسأله عمومي مورد توجه سياســتگذاران قرار مي گيــرد در کدام مرحله از چرخه حيات خــود قرار دارد)، ب) ويژگي مســأله (هر مســأله اي در چرخه حيات خود هنگامي مدنظر سياستگذاران قرار مي گيرد که با ويژگي خاص و مناســب نظير حساســيت و اثرگذاري، ويژگي هاي حرفه اي و کارشناسي ، ويژگي هاي سياســي ، ويژگي هاي اجتماعي و ويژگي هاي ناشي از تشخيص فردي در دستورکار سياســتگذاري قرار گرفته باشــد) و ج) بازيگران تأثيرگذار (براي شناسايي بازيگران تأثيرگذار در اين مرحله بايد آنها را به چند گروه تقســيم کرد: بازيگراني که نخســتين بار مسأله را شناسايي و سپس در دســتورکار قرار داده اند، مســأله چگونه و طي چه فرايندي در دستورکار سياستگذاري قرار مي گيرد، بازيگراني که به بررســي و شناسايي ابعاد مختلف مســأله براي تعيين اولويت آن پرداخته اند، چگونه مســايل اولويت بندي شده اند و به عبارت ديگر از چه منابعي براي شناسايي مسأله و در اولويت قرار گرفتن آن استفاده شد) توجه داشت .
(1>68), The Policy-Making Process, Prentice Hall, New York.