چکیده:
نظریة نقشگرا، رویکردی است که برای توصیف و تحلیل متن بهکار میرود. این رویکرد با بررسی ساختار جمله، انواع متفاوت فرایندها و کارکرد، آنها را در جمله تبیین میکند. بر این مبنا فرستنده، تجارب، اندیشهها و برداشتهای خویش را از حوادث و پدیدههای جهان بیرون و درون به مخاطب عرضه میکند. در دیدگاه هلیدی فرض بر این است که الگوهای تجربه در قالب فرایندها و ازطریق فرانقش اندیشگانی در زبان بازنمایی میشود. براین اساس میتوان بهوسیلۀ بررسی انواع فرایندهای موجود در افعال و تعیین بسامد وقوع آنها در داستان، از تجارب، تفکرات و دنیای درون نویسنده آگاه شد. در پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوای کیفی به بررسی فرایندهای بهکاررفته در رمان جزیرۀ سرگردانی و شاهنامۀ فردوسی نسخۀ دستنویس ابراهیم سلطان پرداخته شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد سیمین دانشور در رمان جزیرۀ سرگردانی، ضمن توصیف تحولات سیاسی اجتماعی دوران معاصر، دیدگاههای زنانۀ خود را در شخصیت هستی، انعکاس داده است و با استفاده از فرایندهای مادی و رابطهای به توصیف و نقل حوادث پرداخته است و توانسته دیدگاههای خود را دربارۀ اوضاع اجتماعی و جایگاه و نقش زن نشان دهد. همچنین فردوسی در داستانهای هفتخوان، فرایندهای مادی را بیشتر بهکار برده است که بهدلیل تناسب موضوع و ساختار حماسی شاهنامه است. سراینده، حالات و ویژگیهای مشارکین را در هر خوان با فرایند مادی توصیف کرده است تا خواننده بتواند درکی ملموس و عینی از داستان داشته باشد. اهداف پژوهش: شناسایی تبیین فرایندها در داستان جزیرۀ سرگردانی و شاهنامۀ نسخۀ ابراهیم سلطان. بررسی رابطۀ بین متن و توصیفات ادبی بر مبنای بسامد انواع فرایندها در داستان جزیرۀ سرگردانی و شاهنامۀ نسخۀ ابراهیم سلطان. سوالات پژوهش: کدام یک از فرایندها در رمان جزیره سرگردانی و هفتخوان شاهنامۀ فردوسی نسخۀ ابراهیم سلطان بیشتر به کار رفته است؟ نقش و کارکرد فرایندها در رمان جزیرۀ سرگردانی و شاهنامۀ ابراهیم سلطان چگونه است؟
In linguistics functional theory is an approach to describe and analyze the texts. In this approach, for discourse analysis, three meta- functions entitled experiential, interpersonal and textual are considered. By examining the structure of the sentence, this approach explains the different types of processes and their function in the sentence, and on this basis, the sender of message presents his experiences, thoughts and perceptions of events and phenomena in the inner world and outside. According to Halliday viewpoint, it is assumed that patterns of experience are represented in the form of processes and through the role of thought in language. As a result, one can become aware of the author's experiences, thoughts, and world by examining the different processes in verbs and determining how often they occur in the story. Therefore, considering this question and the close relationship between mind and language, the present study examined the processes used in the novel Wandering Island through the method of qualitative content analysis. The results show in this novel Simin Daneshvar, while portraying the socio-political developments of the contemporary era, reflected her feminine views in the personality of Hasti and used material and relational processes to describe and narrate the events. She was able to speak about the social situation and the status and role of women as well.