چکیده:
داستان رزم سهراب و گردآفرید با زیر ساخت داستان در داستان است. رزم و سهراب و گردآفرید داستانی است کوتاه که از دل داستان سهراب زاده شده است و از آن جهت که یک اثر حماسی – عاشقانه است توانسته است از مضامین ادبیات غنایی در پرورش و گسترش ساخت داستان بهره بگیرد. هدف این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی در پی دست یابی به این پاسخ است که این داستان چه مضامین ادبیات غنایی را در گسترش داستان سرایی به کار برده است. این پژوهش همانند دیگر پژوهشهای علوم انسانی به روش تاریخی و با مراجعه به اسناد و مدارک معتبر کتابخانهای رزم گردآفرید و سهراب را در شاهنامه فردوسی مورد بررسی قرار داده است. نتیجه به دست آمده از پژوهش، دلالت بر این دارد که در داستان گردآفرید و سهراب مضامین شاخصی چون: حمد و ستایش خدا، ستایش خرد، تفاخر، مفاخره و رجز خوانی، توصیف شخصیت و شرح حال تالمات روحی، وصف لحظه دلدادگی و عشق، توصیف صحنه نبرد و وصف رشادت و دلاوری و جنگاوری، توصیف پوشش جنگی، توصیف زیبایی و نژاد، مناظره و گفتگو و... وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش همانند دیگر پژوهشهای علوم انسانی به روش تاریخی و با مراجعه به اسناد و مدارک معتبر کتابخانهای رزم گردآفرید و سهراب را در شاهنامه فردوسی مورد بررسی قرار داده است.
و «هیچ اثر حماسی، اگر چه به نهایت کمال فنی رسیده باشد، نمیتواند از افکار غنایی و غزلی خالی باشد و ما همیشه در بهترین منظومههای حماسی جهان آثار بیّن و آشکاری از افکار و اشعار غنایی مییابیم» (صفا،1383: 35) «در ادب حماسی شاعر معمولا در داستان تصرف نمیکند و به هر حال احساسات و عواطف خود را بروز نمیدهد و همین طوراست در ادب دراماتیک، اما در ادب غنایی شاعر امیال و آرزوهای خود را در مواقع مناسب در قصه دخالت میدهد چنان که معروف است نظامی در پرداخت شخصیت شیرین، سیمای همسر متوفای خود «آفاق» را در نظر داشته است» (شمیسا،1373: 125) سرامی نیز در این باره مینویسد«اگرچه شاهنامه با کین آغاز میشود و با کین پایان میپذیرد در میانه با مهر نیز آمیزش و آویزش دل انگیز دارد و روی هم دوازده بار از عشق و عاشقی میان دلدادگان سخن به میان میآید و روابط عاشقانه کارمایه پارهای از داستانهای شاهنامه قرار میگیرد» (سرّامی،1373: 508).
حمد و ستایش خدا در این داستان در بیت زیر مشهود است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (فردوسی،1385: 258) در باب ستایش خرد « شاهنامه بنابر نسخ اخیر به چهار کتاب تقسیم شده است.
در این داستان هم فردوسی خرد و اندیشه را از زبان گردآفرید این گونه بیان میکند: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (فردوسی،1385: 258) این بیت میتواند اشارهای به فریب و حیله گردآفرید نسبت به سهراب نیز داشته باشد.