چکیده:
یکی از ژانرهای شایع و پرطرفدار در ادب سنّتی و عامیانه، منظومههای عاشقانه است.که این نوع ادبی در قالبهای نظم و نثر و با بیش از 600 اثر مکتوب اعم از چاپی و خطّی در مجموعۀ فرهنگ ایرانی ثبت شده است. شاعران بزرگ، هریک به سبب ایجاد مکتب یا به تفنّن به این حوزه توجه داشته اند. این حجم عظیم از آثار ادبی، قابل بررسی است. این مقاله سعی دارد با راهنمایی کردن ادب دوستانی علاقه به خواندن این منظومهها دارند. پیش مطالعه ای را ارائه کند. تا در این آثار متنوع ومکتوب به هدف دلخواه خویش نائل شوند. پیش از آن کلّیاتی در باب منظومههای عاشقانه و سیر تاریخی آن و طبقهبندی پیشنهادی، راه را برای مطالعه بیشتر و بهتر منظومههای عاشقانه فراهم میآورد.
خلاصه ماشینی:
زیرا مبناي آن معلوم نیست که موضوعی است یا براساس منشاء یا نظیره از یکی از منظومه ها؟ در دایرة المعارف فارسی، این عشّاق به سه دسته تقسیم شده اند: اول آنها که از زندگی و زمان ایشان آگاهی درستی در دست نیست و فقط نام آنهاست که در شعر فارسی و شعر عربی به عنوان عاشق یا معشوق جریان دارد؛ چون: سلمی، اسما، سلیمی، سعدي؛دوم معشوقکانی هستند که در آغاز عنوان کلّی و عام نداشته اند و از نظر تاریخی زندگی و زمان ایشان تا حدودي روشن است؛ از قبیل: لیلی، عزه، عفرا، میه و هند و بثیه که در شعر شاعران فارسی زبان، اشارات بسیاري به عشق آنان شده است و اینان عبارتند از زنانی که شاعرانی معروف، عاشق ایشان بوده اند و به عبارت عشق آن شاعران، در تاریخ ادبیات عرب و به تتبع در شعر فارسی، نامشان بسیار برده میشود.
سوم به ظاهر معشوقکان عرب هستند که در شعر فارسی به تفضیل بیشتري از آنان یاد شده و منظومه هایی به نام آنان سروده شده است؛ مثل : ورقه و گلشاه و لیلی و مجنون در این تقسیم بندي، منشاء عربی منظومهها و چگونگی رواج آنها در ادب فارسی مد نظر بوده است.