چکیده:
امربهمعروف و نهیازمنکر از احکام عملی مسلمانان و از بزرگترین واجبات دینی و به نظر شیعیان از فروع دین اسلام است. محقق در این مقاله بنا دارد که موضوع «بازیابی و تحلیل دلالی روایات باب شرایط امربهمعروف و نهیازمنکر» را از میان روایات موجود به عنوان مبنا و پایه مورد بحث و بررسی و تحلیل قرار داده و دیدگاههای فقهای عظام شیعه و احکام استنباط شده از آن را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. روش پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت توصیفی - تحلیلی و به لحاظ روش کتابخانه ای است. حاصل بررسی ها این بود که؛ امر به معروف و نهی از منکر از مهمترین واجبات دینی است که شارع مقدس شرایطی برای آن بیان کرده است. این شرایط عبارتند از نخست اینکه آمر و ناهی بداند که آن چه را که شخص انجام داده یا ترک کرده معروف و منکر است. دوم اینکه احتمال تأثیر امر یا نهی را بدهد. سوم اینکه شخص گناهکار اصرار بر استمرار گناه داشته باشد. چهارم اینکه معذور نبودن شخص خلافکار در کارهای زشت و خلاف خود، با اعتقاد اینکه کار زشتی که انجام داده حرام نبوده، بلکه مباح بوده، و یا کار خوبی که ترک کرده واجب نبوده است. بله اگر منکر از کارهایی باشد که شارع مقدّس هرگز به وقوع آن راضی نیست مثل کشتن فردی که جانش محترم است جلوگیری از آن واجب است. پنجم ضرر جانی یا آبرویی و یا مالی ـ به مقدار قابل توجّه ـ شخص امر کننده به معروف و نهیکننده از منکر را تهدید نکند، و مشقّت و دشواری غیر قابل تحمل وجود نداشته باشد.
The issue of enjoining the good and forbidding the evil is one of the most key and fundamental Islamic issues. Many verses and narrations have emphasized this religious, social and political doctrine and have studied and warned about its various dimensions. It has always been forgotten and even one step above it has been neglected and neglected. Enjoining the good and forbidding the evil is a very sensitive issue and should be accompanied by compassion and choosing the best moral methods. When a person deals with the thesis of his soul, this action of his is a good ground for cultivating inner capacity and, consequently, mental health. Therefore, the purpose of this study is to accurately implement the commandment of the good and the prohibition of the bad, and since the commandment of the good and the prohibition of the bad is directly related to religion and the world and the reputation of individuals, it has a special sensitivity. Obviously, just as abandoning this divine obligation is destructive and dangerous, its implementation will be harmful without observing the limits and paying attention to the conditions, levels, morale and capacity of individuals. In the present era, which threatens the all-round health of human beings, returning to religious teachings is the guarantor of the all-round health of the Islamic society. And this divine duty is a suitable cover for the protection of the individual and society
خلاصه ماشینی:
و شهيد ثاني در مسالک الافهام چنين ذکر نموده است : «و در اعتبار شرط اول مناقشه ميشود بر مبناي اين که نداشتن علم به معروف و منکر منافاتي با تعلق گرفتن وجوب به کسي که نميداند، ندارد و ندانستن معروف و منکر فقط با خود امر و نهي منافات دارد، به خاطر پرهيز از واقع شدن در امر به منکر و نهي از معروف ، و در اين صورت امر و نهي واجب است بر هر کسي که به پديد آمدن منکر يا ترک معروف از يک فرد معين به شکل گواهي دو مرد عادل مطلع ميشود، که احکام صحيح بودن امربه معروف و نهيازمنکر را ياد بگيرد و پس از آن امر و نهي کند، همان گونه که نماز بر فرد محدث ؛ يعني کسي که طهارت ندارد واجب است و بدست آوردن شروط نماز، يعني وضو يا تيمم کردن و رو به قبله بودن و غير آن ها نيز بر آن فرد واجب ميباشد و در اين هنگام منافاتي نيست ميان جايز نبودن امر و نهي از سوي فرد جاهل در حال جهلش و وجوب امر و نهي بر وي؛ همان طور که نماز بر فرد محدث و کافر واجب است اما در اين دو حالت نماز از اين اشخاص صحيح نيست » (عاملي،زين الدين بن علي (شهيد ثاني)، ١٤٢٥ ه ق ، مسالک الافهام ، مؤسسه المعارف الاسلاميه ، قم ، ج ٣، ص ١٦١).