چکیده:
زبان فارسی و کردی با هم قرابت و خویشاوندی دارند و این قرابت و نزدیکی را میتوان در مقولههای دستوری و زبانی نیز مشاهده کرد. هدف اصلی این پژوهش کاربستهای قیود اخلاقی در ادبیات کردی و فارسی است. روش تحقیق به صورت توصیفی – تطبیقی است دقیقتر دستور، بخشی است از زبانشناسی که دربارۀ ساخت آوایی و صرفی و نحوی و معانی زبان بحث میکند. بههرروی، این پژوهش، پژوهشی دستوری است که به تحلیل تطبیقی قید از منظر ساختار، وابستگی، کاربرد و ... در زبان فارسی و کردی میپردازد.هر بخش، خود به زیر بخشهای کوچکتری نیز بنا بر اقتضائات پژوهش، تقسیم میشود. در هر مورد، تعاریف مربوطه از منابع معتبر استخراجشده و سپس شاهد مثالهایی برای آن ذکرشده است و درنهایت نیز، با نگاهی انتقادی به تعاریف و مفاهیم نگریسته شده و هر جا نیاز بوده است نقدهایی بر آنها واردشده است.. نتایج نشان داد که اگرچه بررسی چگونگی ساختمان قیدر به سب اینمه در گروه و در جمله واجد بررسی میباشد اما به صورت کلی در دو زبان مورد بررسی مانند هم میباشند. به گونهای که قیدها در زبانهای فارسی و کردی در دستور گروه قیدی به یک گونه هستند و در شرایط ساختی قید در زبان کردی و فارسی مشابه همدیگرند. همچنین قید در شرایط واژه سازی در کردی و فارسی تغیرپذیر نیست. از نظر معنایی همۀ واژههای قیدی کردی و زبان فارسی هم مانند هستند.
خلاصه ماشینی:
آنچه تا به اینجا بـا عنـوان قیـد مشـترک خواندیم ، در این گروه قرار میگیرد، مانند کلمه های آرام » و «روز» در نمونه های زیر: شــو روز بــه فکــر آب و دانــه هنگــام شــب آرمیــدن آمــوز دانــه آرام بــر زمــین غلتیــد رفت و انشای کوچکش را خواند البته فعل هایی همانند «گویی» یا «گیرم » نیز میتوانند جزء این طبقه باشند؛ مانند پیوسته ز تو، بر دل من بار غمی ست گویا که ز اهل دانشم پنداری تقسیم بندی دیگری از ساختار ساختمان قید را از جهت دیگری تقسیم بندی کرده اند کـه در اینجـا آن را بـا هـم بررسـی می کنیم : قید منفرد ساده ترین شکل قید است که نه گروه است و نه بند و ازنظر ساختمان ، میتوانـد بـه چهـار شکل در جمله ظاهر شود: الف ) قید ساده (بسیط ): قیدی است که از یک تکواژ تشکیل شده باشد، ماننـد هنـوز، هرگـز و...
قید مکرر قید است که با فرآیند «تکرار» ساخته شده باشد؛ مانند دوان دوان ، لحظه به لحظـه ، تندتنـد و از آنجا که قیدها با گروه های اسمی و صفتی اشتراک زیادی دارند برای پی بـردن بـه سـاختمان آن ها باید به ساختمان اسم و صفت مراجعه کـردمثلا.
. (فرشیدورد، ١٣٨٦: ٤٦٢) قیدها را ازنظر معنی و مفهوم میتوان به اقسام زیر تقسیم نمود: قید مکان قیود مکان در زبان فارسی به صورت گروه اسمی، گروه حرف اضافه ای، گروه قیدی و نیـز بندهای قیدی با تصریف شده ی فعل ظاهر میشوند.