چکیده:
مصالح طفل اقتضای حمایت مادی و معنوی کامل از وی را از سوی دولت و والدین میطلبد. پژوهش حاضر ضمن بررسی علل و پیامدهای کار کودک و ابعاد سلبی کار کودک، به جنبۀ نوآورانۀ کار کودک در بُعد ایجابی نیز میپردازد. هدف اصلی این پژوهش بررسی افتراقی پدیدۀ «کودک کار» از «کار کودک» میباشد: بُعد سلبی ممنوعیت پدیدۀ کودک کار که در قوانین داخلی، بینالمللی، منابع و آرای فقهی نهی شده و بُعد ایجابی کار کودک بهطوری که در صورت رعایت مصلحت طفل جایز است او را در مشاغل مناسب، جهت آموزش و درآمدزایی به کار گمارد. این پژوهش با روش توصیفی از نوع تحلیل کیفی و با استناد به منابع کتابخانهای، درصدد پاسخ به این پرسش است که آیا نظام حقوقی ایران ممنوعیت مطلق کار کودکان را پذیرفته یا ملاک فقهیـحقوقی «ضرر» مورد توجه نظام حقوقی ایران بوده است؛ چرا که به موجب قانون حمایت از اطفال، بهرهکشی اقتصادی در صورتی است که گماردن طفل به کاری باشد که از لحاظ جسمی، روانی، اخلاقی یا اجتماعی برای وی مضر یا خطرناک باشد. مستنبط از منابع قانونی و فقهی موجود، به کار گماردن طفل یا نوجوان در جایی که برای او مضر نباشد، جایز است.
The interests of the child require full material and spiritual support from the government and parents. This research, while examining the causes and consequences of child labor and the negative dimensions of child labor, also deals with the innovative aspect of child labor in a positive aspect. The main goal of this research is to investigate the difference between the phenomenon of "child labor" and "working child "; The negative aspect of banning the phenomenon of child labor, which is prohibited in domestic and international laws, sources and jurisprudential opinions, and the positive aspect of child labor, in which it is permissible to employ the child in suitable jobs for education and earning income, if the interest of the child is respected. This research with descriptive- analytical method and by citing library resources aims to answer the question of whether Iran's legal system has accepted the absolute prohibition of child labor, or whether the jurisprudential-legal criterion of "damage" has been considered by Iran's legal system? Because according to the Child Protection Law, economic exploitation is when a child is assigned to work that is physically, psychologically, morally or socially harmful or dangerous for him. Based on existing legal and jurisprudential sources, it is permissible to employ a child or teenager in a place that is not harmful for him.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش با روش توصیفی از نوع تحلیل کیفی و با استناد به منابع کتابخانهای، درصدد پاسخ به این پرسش است که آیا نظام حقوقی ایران ممنوعیت مطلق کار کودکان را پذیرفته یا ملاک فقهیـحقوقی «ضرر» مورد توجه نظام حقوقی ایران بوده است؛ چرا که به موجب قانون حمایت از اطفال، بهرهکشی اقتصادی در صورتی است که گماردن طفل به كاری باشد که از لحاظ جسمی، روانی، اخلاقی یا اجتماعی برای وی مضر یا خطرناک باشد.
در کنار پدیدۀ کودک کار که جنبۀ سلبی دارد و در تمام قوانین و مقررات و همچنین معاهدات بینالمللی بهعلت عدم رعایت مصلحت و حقوق کودک منع شده، توجه به بُعد ایجابی کار کودک که نهتنها موجب ضرر کودکان و نوجوانان نیست، بلکه باعث پیشرفت آنها و سبب بروز و ظهور استعدادها و کمک به پیشرفت اجتماعی آنهاست، مغفول مانده است.
ـ بهرهکشی اقتصادی رویکرد سلبی کار کودک تحت عنوان بهرهکشی اقتصادی ذیل بند «ث» مادة 1 قانون حمایت از اطفال درج شده که به معنی بهکارگیری غیرقانونی طفل و نوجوان یا وادار کردن یا گماردن او به کار یا خدمتی است که از لحاظ جسمی، روانی، اخلاقی یا اجتماعی با نظر به وضعیت طفل و نوجوان برای وی مضر یا خطرناک باشد.
نکتۀ قابل توجه دیگر مادة ۱۹ پیشنویس کنوانسیون سازمان همکاری اسلامی در مورد حقوق کودک میباشد که مطابق با آن، هر کودک باید در مقابل همة اشکال بهرهبرداری اقتصادی و انجام هر کاری که ممکن است خطرناک باشد یا در پیشرفت جسمی، روانی، معنوی، اخلاقی اجتماعی کودک اختلال ایجاد کند یا حق آموزش را از وی سلب کند، محافظت شود.