چکیده:
واکنش اقتصاد کلان به تکانههای بخشی به دلیل تفاوت ساختار شبکه تولید، اهمیت شناسایی بخشهایی را که نقش اساسیتری در انتقال و تقویت تکانههای اقتصادی اعم از سمت عرضه و تقاضا ایفا میکنند، محرز میکند. به همین منظور، در این پژوهش با تکیه بر نظریه شبکه و با استفاده از جداول داده-ستانده سالهای 1367، 1372، 1378، 1383، 1389 و 1395 بانک مرکزی ایران به قیمت ثابت سال 1383، ضریب فزاینده تولید در اقتصاد ایران بررسی شده است. نتایج حاصل از روش سوویی، با نتایج حاصل از روششناسی فردکین و مونیز و همکاران، که با استفاده از سه شاخص مرکزیت «اثر کلی، اثر آنی، و اثر میانی» فعالیتهای کلیدی را شناسایی میکنند، مورد مقایسه قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که ضریب فزاینده تولید کل اقتصاد به ترتیب در سالهای 1395 و 1372 بیشترین (7/ 1) و کمترین (35/ 1) مقدار را تجربه کرده است. بخشهای «صنعت»، «آب، برق و گاز» و «حمل و نقل و انبارداری» همواره با سایر فعالیتها بیشترین مبادلات را دارند و از ضریب فرایندۀ تولید بزرگتری نیز برخوردارند. کلیدی بودن بخش «صنعت» و توسعه بخش «ارتباطات» در اقتصاد ایران از یافتههای اصلی هر دو روششناسی فردکین و مونیز و همکاران است. علاوه بر این، بخشهای «ساختمان» و «سایر خدمات» در روششناسی فردکین و مونیز و همکاران، به عنوان بخشهایی که میتوانند نقش محرک رشد اقتصادی را داشته باشند شناسایی شدهاند، در حالی که بر اساس روششناسی سوویی، این بخشها متوسط ضریب فزایندۀ تولید پایینتری دارند.
The structure of production networks determines the macroeconomic responses to sectorial shocks. Accordingly, key sectors are instrumental in transmitting supply and demand-side shocks. This article applies the methodology proposed by Savoie (2017) and network theory and implements the input-output tables of the Central Bank of Iran in 1988, 1993, 1999, 2004, 2010, and 2016 to examine the output multipliers of Iran's economic sectors. This article also compares the results based on Savoie's (2017) method with the driven results according to Friedkin's (1991) and Monize et al.'s (2008) methodology. The latter identifies key sectors using three centrality measures: total effect, immediate effect, and mediate effect. The results show that the "industry", "water, electricity, gas", and the "transportation and inventory" sectors have always had the highest connections with other sectors, and also have had the highest output multiplier. Besides, the "industry" and the "ICT" sectors are detected as the key and the developing sectors in Iran's economy, respectively. In addition, based on Friedkin's (1991) and Monize et al.'s (2008) methodology, the "construction" and "other services" sectors can foster Iran's economic growth; even though based on Savoie's (2017) methodology, these sectors relatively had a lower output multiplier.
خلاصه ماشینی:
تجزیهوتحلیل ضریب فزاینده تولید بخشهای اقتصادی ایران: رویکرد داده-ستانده و نظریه شبکه اسفندیار جهانگرد 1 ، جمال کاکایی 2 ، افسانه شرکت 3 و نجمه ساجدیان فرد 4 چکیده واکنش اقتصاد کلان به تکانههای بخشی به دلیل تفاوت ساختار شبکه تولید، اهمیت شناسایی بخشهایی را که نقش اساسیتری در انتقال و تقویت تکانههای اقتصادی اعم از سمت عرضه و تقاضا ایفا میکنند، محرز میکند.
به همین منظور، در این پژوهش با تکیه بر نظریه شبکه و با استفاده از جداول داده-ستانده سالهای 1367، 1372، 1378، 1383، 1389 و 1395 بانک مرکزی ایران به قیمت ثابت سال 1383، ضریب فزاینده تولید در اقتصاد ایران بررسی شده است.
در این پژوهش، علاوه بر بررسی تفاوت بخشهای اقتصادی در تقویت و انتشار تکانههای سمت عرضه و تقاضا، تکانۀ پیشرفت فناوری بر پیوندهای داده-ستانده که به نوسانات تولید کل و بهبود نرخ بهرهوری کل عوامل تولید نیز منجر میشود، اندازهگیری شده است.
نخست، بر اساس رویکرد داده-ستانده و نظریه شبکه، بر مبنای روششناسی رساله سوویی (2017)، ظرفیت فزایندۀ تولید و چگونگی تاثیر بهبود فناوری در رشد اقتصادی بررسی شده است و در ادامه برای ارزیابی تفاوتهای بخشهای Blöchl در این پژوهش ضریب فزاینده ستانده (Output Multiplier) مترادف ضریب فزاینده تولید است.
به بیان دیگر، این بخشها میتوانند انتخابهای بهتری برای سرمایهگذاری و رشد اقتصادی تلقی شوند اگر هدف ایجاد رشد از محل تکانههای مثبت سمت عرضه مانند بهبود بهرهوری باشد، زیرا پیوندهای میانبخشیِ بهمراتب قویتر با سایر فعالیتها دارند که میتوانند تکانههای مثبت را تقویت و تولید و ارزشافزوده اقتصاد را افزایش https://www.