چکیده:
در برخی منابع حدیثی شیعی مانند بحار الأنوار، روایتی طولانی نقل شده که بنابر آن عبدالله بن عمر بن خطاب پس از شهادت امام حسین(ع) اعتراض گستردهای بر ضدّ یزید بن معاویه به راه میاندازد. یزید در پاسخ ابنعمر، نامهای را که خلیفه دوم برای معاویة بن ابیسفیان فرستاده، نشان میدهد. او در این نامه، بسیاری از حوادث صدر اسلام و بهویژه اقدامات منافقین برای غصب خلافت را شرح داده است. در این مقاله اعتبار و اصالت این روایت و خاستگاه و ریشه آن بررسی شده است. افزون بر ذکر شماری از نادرستی های تاریخی و ادبی راهیافته به این روایت، با تحلیل متن و سند به روش تطبیقی نشان داده شده که مسئول پردازش این داستان، بهاحتمال زیاد حسین بن حمدان خصیبی است؛ هر چند نام او در سندِ روایت نیامدهاست. تقدّم خصیبی در اشاره به این عهدنامه، اشتراکات متنی و سندی برجسته با روایات خصیبی، نمود ویژگیهای سبکی و منفرداتِ خصیبی در متن عهدنامه، از جمله دلائل این مدّعا است. تحریر دیگری از این داستان نیز در نسخ خطی وجود دارد که نسبت آن با تحریر خصیبی بررسی و فرضیه استقلال و تقدّم آن مطرح شدهاست. گزارش مرتبطی نیز به بلاذری منسوب است که اصالت آن قابل دفاع نیست و احتمالا در اثر نقلبهمعنا و خلط پدید آمدهاست.
In some sources, such as Bihar al-Anwar a long narrative has been related, according to which Abdullah ibn ʿUmar started a protest movement against Yazid ibn Muʿawiya after the martyrdom of Imam Husayn (a.s.). As a response to ibn ʿUmar, Yazid showed the letter that the Second Caliph had sent to Muʿawiya ibn Abi Sufyan. In this letter many events of the Early Islam have been described, especially the actions of the hypocrites to usurp the caliphate, and there has been some recommendations for Muʿawiya. In this report, there are many historical and literary errors. In this article, by conducting a thorough search and examining the Isnad and the text of the narrative, it has been proved that al-Husayn ibn Hamdan al-Khasibi is the main accused of falsifying this narration. Although his name has not been mentioned in the Isnad. Furthermore, based on manuscripts, another version of the story has been presented, which may have been unrelated to al-Khasibi's version and based on an earlier source. In this research, other topics such as the related account attributed to al-Baladhuri have also been discussed.
خلاصه ماشینی:
ol٠ صص ۳-۳۲ (مقاله پژوهشی) ۱ اصالت سنجی نامه خلیفه دوم به معاویة بن ابی سفیان درباره حوادث صدر اسلام ٢ علی عادل زاده دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث ، دانشگاه تهران ، تهران ، ایران چکیده در برخی منابع حدیثی شیعی مانند بحار الأنوار، روایتی طولانی نقل شده که بنابر آن عبدالله بن عمر بن ّخطاب پس از شهادت امام حسین (ع ) اعتراض گسترده ای بر ضد یزید بن معاویه به راه میاندازد.
۱. منابع امامی عهدنامه خلیفه دوم به معاویة بن ابی سفیان به جهت سّری بودن و دربرداشتن مضامین ولایی و برائی، جذابیت زیادی داشته و برای همین به صورت مستقل و در ضمن مجموعه هایی نسخه برداری شده که برخی از آن ها به پیش از تألیف بحار الانوار (۱۰۷۰- ۱۱۰۳ه) بازمیگردد: ۱) کتابخانه مجلس : ۹۵۴۱، گ ۳۰۳-۳۰۷، کتابت : ۱۰۵۷ه در حیدرآباد.
در بسیاری از روایات دیگر خصیبی نیز این سه ویژگی دیده میشود، مانند: ١١٢ ۱) گفتگوی امام صادق ع و مفضل در رساله رجعت ١١٣ ۲) گفتگوی جابر بن عبد الله و طلحة در جنگ جمل ١١٤ ۳) وصیت امام حسن (ع ) به امام حسین (ع ) ١١٥ ۴) گفتگوی امام حسین (ع ) و قاسم بن حسن (ع ) در شب عاشورا ١١٦ ۵) گفتگوی امام جواد(ع ) و ابوهاشم جعفری ١١٧ ۶) احتجاج امیرالمؤمنین (ع ) بر ابوبکر ١١٨ ۷) پیش گویی سرگذشت عمرو بن الحمق از زبان امیرالمؤمنین (ع ) ١١٩ ۸) پیش گویی امیرالمؤمنین (ع ) درباره رجعت در گفتگو با عمر بن خطاب ١٢٠ ۹) شرح مظالم اهل سقیفه در وصیت حضرت زهرا(س ) ١٢١ درباره سبک داستانی خصیبی در تحقیقات دیگر بیشتر توضیح داده شده است .