چکیده:
از میان مثنویهای عرفانی، منطقالطیر عطّار دارای نظمی روان و مشحون از تمثیلهای شنیدنی است؛ بههمین دلیل، پژوهشگران این اثر را از جنبههایگوناگون بررسی کرده و زیباییآن را به نمایش گذاشتهاند. زیبایی مسحورکنندۀ کلام عطّار، بهطور شگفتانگیزی بدیع و دلانگیز است. در این جستار، تلاش نگارنده بر آن است تا به تحلیلساختار و وجوه زیباییشناسی فعل، تحت مؤلّفههایی چون حذف فعل، تقدّم فعل، افعال پیشوندی، صیغههای مختلف یک فعل، افعال متقابل، جدایی اجزای یک فعل، جناس فعلی و وجه امری افعال در منطقالطیر عطّار نیشابوری بپردازد و به این سؤال اساسی پاسخ دهد که تا چه میزان، وجوه زیباییشناسی فعل در این اثر نمود دارد و به ساخت هنری آن کمک کرده است؟ نتایج حاصل از پژوهش که مبتنی بر روش توصیف و تحلیل است، نشان میدهد فعل در شعر عطّار، از مهمترین عوامل تصویرساز و زیباییآفرین است. حذف فعل به قرینۀ لفظی و معنوی، جناس فعلی و جدایی اجزای فعل، از مواردی است که در این اثر نمود دارد، بر کارکردهای زیباییشناسی اثر میافزاید، کلام را از لحاظ موسیقایی گوشنواز میسازد و خواننده را مسحور زیبایی و اعجاز کلام میکند.
Among mystical Matnawis, Attar's Manteq Al-Tayr has fluent verses with an abundance of amusing allegories to the extent that enthusiastic researchers have explored various aspects of the poems and highlighted their beauty. But, the mesmerizing resurrection and beauty of Attar's words is surprisingly innovative and pleasing. In this paper, the author tries to analyze the structure and aesthetic aspects of verbs under components such as verb omission, verb precedence, prepositional verbs, conjugation verbs, reciprocal verbs, separable verbs, verb pun, and imperative form of verbs in Attar Nisaburi’s Manteq Al-Tayr. It is aimed to provide answer to the following questions; to what extent the aesthetic aspects of verbs are reflected in this work and how much has it contributed to the artistic composition of poems? The results of the research, based on an analytical-descriptive method, show that verbs in Attar's poetry comprise one of the most important aesthetic and pictorial factors of the work. The verbal and conceptual omission of verbs, verb puns and the separation of verb components are highlighted in this work, fascinating the reader by adding to the aesthetic functions of the work and enhancing the verse musicality.
خلاصه ماشینی:
در اين جستار، تلاش نگارنده بر آن است تا به تحليل ساختار و وجوه زيباييشناسي فعل ، تحت مؤلفه هايي چون حذف فعل ، تقدم فعل ، افعال پيشوندي، صيغه هاي مختلف يک فعل ، افعال متقابل ، جدايي اجزاي يک فعل ، جناس فعلي و وجه امري افعال در منطق الطير عطار نيشابوري بپردازد و به اين سؤال اساسي پاسخ دهد که تا چه ميزان ، وجوه زيباييشناسي فعل در اين اثر نمود دارد و به ساخت هنري آن کمک کرده است % نتايج حاصل از پژوهش که مبتني بر روش توصيف و تحليل است ، نشان ميدهد فعل در شعر عطار، از مهم ترين عوامل تصويرساز و زيباييآفرين است .
تو نميداني که عمرت بيش وکم هســـت باقي از دو دم تا کي ز دم تو نميداني کــه هرکــه زاد مرد شـــد ز خاک و چه بودش باد برد (عطار، ١٣٨٦: ٢٣٢٦و٢٣٢٧) بود در اول همــه بيحــاصـــ لي کــودکــي و بــيــدلــي و غــافــلــي بود در اوســـط همــه بيگــانگي وز جــوانــي شــــعــبــۀ ديــوانــگــي بود در آخر کــه پيري بود کــار جان خرف درمانده تن گشـــته نزار (همان : ١٩٨٥-١٩٨٧) عطار در ســـي بيت به طور متوالي، از فعل «گفت » به عنوان رديف آغازين اســـتفاده ميکند و بر غناي موسيقي کلام ميافزايد: آن دگر يک گفت تسبيحت کجاست % کي شود کار تو بي تسبيح راست % گفـت تســـبيحم بيفکنـدم ز دســــت تــا توا نم بر ميــان زنــار بســــت آن د گر يــک گفــت اي پ ير ک هن گر خ طايي ر فت بر تو تو به کن گفـت کردم توبـه از نـاموس و حـال تايبم از شـــيخي و حال و م حال (همان : ١٢٧٥-١٣٠٥) از جمله روش هاي ايجاد توازن کلامي در رو ساخت زبان ، ا ستفاده از توازني ا ست که از طريق تکرار در واژه هاي زبان صـــورت ميگيرد که به آن ، توازن واژگاني گفته ميشود.